D
e zee en het landschap
De bijdrage van Nico de Jonge aan de vormgeving van het Zeeuwse landschap
van na de oorlog
Fragment van 'Het nieuwe
landschapsplan voor
Walcheren (1946).
Fragment van de
topografische kaart.
Een nieuwe visie op het
landschap aan het begin van
deze eeuw; het landschap
als openbare ruimte
Voor de meeste mensen is het land
schap een gegeven, iets dat er
gewoon is; het alledaagse, de omge
ving waarin je opgroeit, woont en
werkt. Meestal wordt er niet bij stilge
staan dat grote delen van het land
schap niet vanzelf ontstaan zijn maar
bewust zijn vormgegeven. De disci
pline die zich daar beroepsmatig mee
bezighoudt is de Tuin- en Land
schapsarchitectuur, kortweg Land
schapsarchitectuur. Pas in deze eeuw
maakte de planning en vormgeving
van het landschap een grote ontwik
keling door. In het begin van deze
eeuw zijn er twee factoren die hebben
bijgedragen aan een andere visie op
het landschap en de planning en
vormgeving van het landschap. In
deze periode wordt het landschap
steeds meer gezien als openbare
ruimte. De maatschappij gaat zich
interesseren voor het landschap en
de verschillende aspecten van het
landschap. Verschillende ontwikkelin
gen wijzen ook in deze richting zoals
de oprichting van de ANWB, de
oprichting van de Vereniging vqn
Behoud tot Natuur-monumenten. De
Verkade albums van Jac.P. Thijsse
zijn er ook een prachtig voorbeeld
van. Een tweede belangrijke factor is
de opkomst van het
planmatig ingrijpen in
het landschap. Plan
ning en vormgeving
worden steeds meer
aspecten waar expliciet
aandacht voor komt. In
1916 wordt het SBB
verzocht om Rijks-
MARTIN VAN DEN TOORN
waterstaat permanent te adviseren
voor de beplantingen langs rijkswe
gen en kanalen. Daar zou later de
afdeling Landschaps-verzorging en
nog later de afdeling Landschaps
architectuur uit voortkomen. In NL
begint de bewuste aandacht voor de
vormgeing van het landschap van de
polders met de planning en inrichting
van de nieuwe Zuiderzeepolders. In
de dertiger jaren wordt begonnen met
de Wieringermeer. Maar in die tijd
worden ook de eerste plannen
gemaakt voor wegen en kanalen (bijv.
het Twentekanaal), voor ruilverkave
lingen en voor het Amsterdamse Bos.
In de provincie Zeeland zijn uit de
naoorlogse periode prachtige voor
beelden van landschapsplanning en
vormgeving te zien. Zeeland heeft,
mede door zijn ligging in de Delta,
een lange historie van veranderingen
en ingrepen in het landschap. Zowel
de natuur als de mens hebben daar
aan bijgedragen.
In de 20e eeuw is het landschap van
Zeeland diverse malen ingrijpend
gewijzigd door inpolderingen, oor
logshandelingen en de ramp in 1953
gevolgd door de deltawerken. Voor
het eerst in de geschiedenis zijn der
gelijke veranderingen planmatig en
bewust vormgegeven.
Nico de Jonge leverde als land
schapsarchitect een markante bijdra
ge daaraan die op tai van plaatsen in
Zeeland nog goed te zien is. Hij krijgt
in december 1994 de Oeuvre - prijs
voor Beeldende Kunst Vormgeving en
Bouwkunst voor zijn gehele werk. Zijn
eerste opdracht was om een land
schapsplan te maken voor Tholen en
het verwoeste Walcheren, vóór de
oorlog de 'tuin van Zeeland'.
230
