Walcheren, een reconstructie met bescheiden aanzetten voor
nieuwe ontwikkelingen
Als in 1944 de geallieerden op vier plaatsen de dijken van Walcheren bombar
deren en daarmee vrijwel het gehele gebied onder water zetten, is dat het begin
van de van de vrijwel totale verwoesting van het landschap van Walcheren, In
1946 biedt het land een troosteloze aanblik; alle beplanting dood, gebouwen,
dijken en een groot deel van de infrastructuur verwoest of beschadigd.
De wederopbouw van Walcheren werd met grote inzet aangepakt. Wie nu op
Walcheren rondkijkt kan zich bijna niet voorstellen dat dit landschap na de oor
log weer helemaal opnieuw opgebouwd is. Dat is gebeurd op basis van het
Rapport van de Snelcommissie. Later is als uitwerking van dit Rapport een
landschapsplan gemaakt door Nico de Jonge; 'Het nieuwe landschapsplan voor
Walcheren' (1946). In dat plan waren drie belangrijke elementen te onderschei
den die nu nog goed herkenbaar zijn in het huidige landschap van Walcheren.
Allereerst is dat de structuur en vormgeving van de wegen. De hogere delen
(stroomgeulen en oeverwallen) van Walcheren zijn in het verleden het eerst in
gebruik genomen. Daarop staat een groot deel van de bebouwing en liggen de
belangrijke wegen. De lagere delen (poelen en komgronden) zijn vochtiger en
waren vroeger veelal in gebruik als weiland.
In het 'Nieuwe landschapsplan voor Walcheren' is dat patroon gebruikt en aan
gezet door middel van het beplanten van wegen op de hogere delen en de
wegen in de lagere gedeelten onbeplant te laten. Daardoor is de structuur van
het bestaande landschap beter ervaarbaar en leesbaar gemaakt. De wegen
zijn niet overal op dezelfde manier beplant maar hebben, afhankelijk van de
invloed van de zeewind, een verschillende vorm gekregen, (afb.)
Op de tweede plaats zijn er op verschillende plaatsen bossen aangelegd. Dat
is bijv. gebeurd in de strook achter de duinen tussen Vlissingen en Westkapelle.
Die bossen boden door hun beschutting en luwte mogelijkheden voor recreatief
gebruik zowel voor wandelen en fietsen als voor recreatiewoningen.
Tenslotte waren er door de dijkdoorbraken diepe kreken achtergebleven. Alle
vier de gebieden rond de sluitgaten hebben een verschillende bestemming en
vorm gekregen. Het Veerse Gat als uitloopgebied en woonuitbreiding voor de
stad Veere. Het gat bij Westkapelle als recreatiegebied. Het gat bij Vlissingen
is voor een groot deel opgenomen in het stedebouwkundig plan van de stad en
gebruikt voor woonuitbreiding. Het gat bij Rammekens is grotendeels natuur
gebied geworden.
Het plan voor Walcheren is voor een belangrijk deel een reconstructie van het
bestaande landschap. Toch zijn er binnen de bestaande structuur van het land
schap wel een aantal ingrepen gedaan. De rationalisatie van wegen, waterlo
pen en verkaveling ten behoeve van het landbouwkundig gebruik is daar een
voorbeeld van. Ook de aanleg van de bossen achter de duinen is ingepast bin
nen de bestaande landschappelijke structuur. Deze zijn te beschouwen als aan
zetten voor recreatief gebruik. De meest ingrijpende wijziging van het land
schap vond plaats bij de vier sluitgaten waar de dijken vernield waren en het
gebied erachter doorsneden door kreken. Voor drie ervan nl. Westkapelle,
Rammekens en Veere maakte De Jonge een plan. Voor het krekengebied bij
Veere maakte hij in de vijftiger jaren een plan voor het 'Veerse Bos', (afb.)
Het Veerse Bos: een nieuwe uitdaging voor de toekomstige
ontwikkeling van Veere.
In het plan is er voor gekozen om het gebied bij de stad te betrekken. Een deel
is bebost en later gebruikt voor uitbreiding van de woonbebouwing ('Veere bui-
Hef nieuwe landschapsplan voor
Walcheren (1946).
Weg in lagere delen onbeplant.
Het nieuwe landschapsplan voor
Walcheren (1946).
Weg in hogere delen onder invloed
van de zeewind; eenzijdige beplanting.
Het nieuwe
landschapsplan voor
Walcheren (1946).
Weg in hogere delen;
tweezijdige beplanting.
231
