De encyclopedie van Zeeland -
een mislukking?
Bert Teunis alias de Angry Old Man
Terugkijken op de geschiedenis en het
wedervaren van de Encyclopedie van
Zeeland is geen onverdeeld genoegen.
Het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen, dat het boek bij
gelegenheid van zijn jubileum aan zijn
zegekar wil binden heeft er om uiteenlo
pende redenen niet veel eer mee inge
legd en kijkt nu met meewarige blik naar
een paar honderd onverkochte exem
plaren en een schuld aan de provincie
van ongeveer een ton.
de kleine advertenties in de dagbladen
voor nog minder. Zij hadden echter
grote uitgeverijen achter zich en kwa
men zieltogend over de sloot. Alleen de
Winkler Prins overleefde werkelijk.
Oosthoek en Larousse zijn nooit meer
verschenen.
Tussen dit illustere gezelschap van schip
breukelingen bevond zich ook de
Encyclopedie van Zeeland. Bij het ver
schijnen van deel I had het publiek kun
nen intekenen op de gehele reeks en dat
ook redelijk gedaan, maar niet in zo gro
ten getale als was gehoopt. Het kost nu
eenmaal moeite om een Zeeuw voor een
boekwerk een paar honderd gulden op
tafel te laten leggen. De verwachting
was echter, dat ze wel over de brug zou
den komen als ze het boek eenmaal
tastbaar in hun handen hadden en die
verwachting is maar mondjesmaat in
vervulling gegaan, mede in verband met
het bovengenoemde effect van de ency
clopedie-malaise. Men leent liever, van
de bibliotheek bij voorbeeld en kopieert
naar hartelust de relevante bladzijden.
Was dit verloop niet helemaal als voor
zien, het Genootschap kreeg van de
Illuster gezelschap
Een financiële strop dus, waarvoor het
Genootschap echter slechts zeer ten dele
schuld draagt, al wil het mij voorkomen,
dat het overlijden van de thesaurier
Wagenvoort, die zich vanuit het Bestuur
zeer enthousiast en vindingrijk voor de
Encyclopedie had ingezet (het verschij
nen van deel I maakte hij nog mee),
beleidsmatig een ramp op zichzelf was.
Zijn opvolgers waren van goeden wille,
maar lieten zich meedrijven op de
stroom, noteerden de cijfers, maar had
den verder geen visie. In de jaren '80
zakte nl. de markt voor encyclopedieën,
die onaantastbaar leek te floreren, vrij
plotseling in. Het grote publiek, dat zo'n
rijtje van 20 delen in z'n kamer zo chic
had gevonden, niet om erin te lezen,
maar omdat het zo intellectueel stond,
haakte plotseling en bloc af. De Summa
encyclopedie, die als 'part work' furore
had gemaakt, omdat hij uitsluitend kleu
renillustraties gebruikte (duizenden!) en
net een herdruk overwoog, zette in een
vergadering een streep door zijn plannen
en keek als grinnikende derde naar het
koortsachtige gewriemel van zijn con
currenten, die midden in hun oplage
zaten en de vervolgdelen aan de straat
stenen niet meer kwijt konden. Een
Winkler Prins en een Larousse waren op
den duur in de winkel en later bij de
Slegte voor een derde van de oorspron
kelijke prijs te koop en als je keek naar
MR9H
2 Zeeuws Tijdschrift