1943) trok in 1903 naar Parijs waar hij
geheel werd opgenomen in de kunste
naarskring van Café du Dome3. Het
werk van Van Gogh en Cézanne bewon
derde hij zozeer dat hij zelfs geheel in
hun stijl ging werken. Vanaf 1906 nam
hij deel aan Parijse tentoonstellingen
zoals de Salon des Indépendants. Al
spoedig ging Schelfhout in de cubisti-
sche schildertrant verder en ontwikkelde
deze tot een persoonlijke stijl. Hij was de
eerste Nederlandse schilder die in
Frankrijk de invloed van de cubisten
onderging. Dit was mede te danken aan
zijn omgang met de Montparnasse-
cubisten. Schelfhout gebruikte de vor
men uit de natuur om deze in cubisti-
sche, ritmische vormen en lijnen in
tegengestelde kleurvlakken weer te
geven. Het landschap was een belangrij
ke inspiratiebron voor hem. In 1911 trok
hij naar de Provence waar de natuur
hem bijzonder inspireerde tot het maken
van vele werken, later zou hij nog vaak
naar dit thema terugkeren.
Zijn vriendschap met de kunstkritikus en
schilder Conrad Kickert (1882- 1965)
was hecht4. Na enkele bezoeken aan
Schelfhout in Parijs besloot Kickert in
1910 naar de Franse lichtstad te verhui
zen. De 'Parijse Nederlanders', zoals de
kunstenaars in Parijs werden genoemd,
besloten al spoedig om de Moderne
Kunstkring op te richten. Zij wilden in
Nederland de nieuwste buitenlandse
kunststromingen exposeren. In het
najaar van 1911 werd van 6 oktober tot
5 november in Amsterdam de eerste
expositie geopend. Hier werd Cézanne
als de grote cubist gepresenteerd, maar
in de kritieken werd ook Schelfhout
tezamen met Picasso, Braque en Herbin
als de 'merkwaardigste vertegenwoordi
gers van het nieuwe' beschreven5.
Les Arbres
Het schilderij 'Les Arbres' zou zijn ont
staan in de Belgische Ardennen, in het
plaatsje Rivage. Ten zuidwesten van
Malmédy ligt Rivage in een heuvelachtig
en bosrijk gebied. (Schelfhout trok op
aanraden van zijn vriend Alma naar deze
schilderachtige streek)6.
'Les Arbres' is krachtig en monumentaal
in het gedempte kleurpalet van de cubis
ten geschilderd. Groenen, grijzen en
Het terras van Café du Dome in Parijs. Schelfhout is de man die de toeschouwer aankijkt, de man met de
witte hoed achter hem is Conrad Kickert.
bruinen spelen de boventoon, naast
warme rode, violette en blauwe tinten.
Schelfhout heeft nu het verfijnde ritme
en de nog scherpe tekenwijze van eerder
werk achter zich gelaten. Zijn stijl is for
ser geworden en de vormen hebben
gewonnen aan hevigheid en kracht. De
boom plaatst hij als een grote parasol
met een kronkelende en knoestige stam
in het midden van het beeldvlak. Op de
achtergrond links ontwaren we het
blauw van een meer. Het contrast van
licht en donker is bewust gekozen en
draagt bij tot de monumentaliteit. In de
cirkelvormige gesegmenteerde luchtpar-
tij dringen de kleuren transparant over
elkaar heen. Verschillende gezichtspun
ten in het landschap zijn in dit schilderij
harmonieus bijeen gebracht. Schelfhout
is hier op zijn hoogtepunt. In een even
wichtige compositie heeft hij zijn innerlij
ke emoties weergegeven.
Nog in hetzelfde jaar 1912 nam
Lodewijk Schelfhout deel aan de zomer-
tentoonstelling in Domburg. 'Les Arbres'
heeft op deze tentoonstelling gehangen
en is in de catalogus vermeld als
'Boomen' onder nummer 567. 'Les
Arbres', de oorspronkelijke Franse titel,
kon gekocht worden voor 250,00. Het
was zelfs duurder dan het werk van Piet
Mondriaan. Zijn nu zo beroemde 'Duin
V' werd voor 150,00 aangeboden8.
Maar hierbij moet ik aantekenen dat
Ferdinand Hart Nibbrig met de 'Legende
van Veith den vedelaar' (no. 27) het
kostbaarste werk tentoonstelde voor
maar liefst 2000,00. Jan Toorop, die
toen reeds een geliefd en vermaard kun
stenaar was, vroeg voor zijn 'Appel-
plukken' (no 73) een bedrag van
1500,00. Op deze expositie waren de
meeste schilderijen te koop voor
150,00 a/ 200,00.
Kleurgewoel
De bezoekers van de zomertentoonstel-
ling moeten bij het aanschouwen van de
moderne kunstrichting toch moeite heb
ben gehad om de nieuwe stijl te waar
deren. Illustratief hiervoor is het bericht
in de Middelburgsche Courant van 29
juli 1912. De verslaggevers meldden dat
in 1911 de 'ultra's' nog de luministen
waren maar dat nu de cubisten hun
intrede hebben gedaan. Ze hadden
grote moeite om deze kunstvorm in zich
op te nemen en te doen begrijpen maar
de cubisten Lodewijk Schelfhout en
Jacoba van Heemskerck hadden hen
persoonlijk en uitvoerig toelichting
gegeven9. Het vervormen van de vor
men uit de natuur terwille van de voor
stelling en de abstractie kon hen niet
18 Zeeuws Tijdschrift
