Interieur Nieuwbouw RIVO. Ontwerp lab. voor Architektuur te Middelburg.
ontwerp en is ook de ontwerper zelf
onderdeel van en onderhevig aan het
ontwerp. Denkend langs de lijnen die
Heidegger op deze manier schetst, gaat
het ook in het ontwerp voor de Illustere
School niet om de utilitaire ruimte (de
glazen dozen, zij onttrekken zich aan de
aanwezigheid van de struktuur naar
vorm en materiaal), niet om het gebruik
van alles waar de mens over beschikt in
de wereld, niet om de overheersing van
de schepping. Dat zou nihilisme zijn,
zijnsverlatenheid volgens Heidegger,
hierin wordt heel het bestaan alleen nog
maar beleefd in termen van berekening,
snelheid en schaalvergroting.
Daartegenover staat "de mens zelf" als
"de hoeder van het ogenblik en de plek
van de vlucht".11 Zijn is gebeuren en de
mens.bewaakt dat.
Voorkomen
Een andere notie betreffend traagheid
vinden we bij Louis I. Kahn. "Architec
ture has no presence. Architecture has
existence. Like a thought, it is not
material. Everthing that man makes
must be fundamentally unmeasura-
ble.12 Dat sluit heel nauwkeurig aan bij
de woorden van Heidegger, wanneer hij
het heeft over de hemel als uiterlijk
beeld van de godheid. Betekent dat nu
dat architektuur geen uiterlijk, geen
beeld mag of kan hebben? In zekere zin,
ja. Dat wil zeggen, het beeld is er niet
vanwege zichzelf. Hier manifesteert zich
heel helder het grote verschil met het
post-modernisme, waar juist alleen dat
beeld nog belangrijk is, omdat hierin de
band met het verleden is vastgelegd.
Maar hoe wordt dan het gebouw
gemaakt, indien er geen voorkomen
mag zijn? Kijken we nog even terug naar
de oude kloosterlingen. De teksten van
Kahn liggen vaak verrassend dicht bij die
van Bernard van Clairvaux. Ook hij
kende het probleem van het beeld. Hij
vocht een strijd tegen de gotische bouw
kunst om precies die reden; hoe de ker-
30 Zeeuws Tijdschrift
