De bisdomsgrens voor 1559. Zeer merkwaardig is de zuidelijke uitbochting van het bisdom Utrecht (gestip
peld weergegeven). Nooit is goed begrepen waarom het gebied van de Vier Ambachten in Oost Zeeuws-
Vlaanderen bij Utrecht hoorde.
Een altaar van de godin Nehallenia. Veel van deze
altaarstenen zijn in Walcheren en Noord-Beveland
teruggevonden.
Samenvattend: deze aanwijzingen lijken
Trajectum te localiseren ergens in Vlaan
deren westelijk van Tongeren, op Neus-
trisch gebied tussen de Maas in het oos
ten en de Ottogracht in het westen,
wellicht de via het afzakken van de
Demer te bereiken Scheldemonding bij
Antwerpen.
Conclusie: de aanwijzingen "bij Zee
land", "bij de Scheldemonding", "bij
Gent of Antwerpen", "bij Antwerpen"
suggereren heel sterk dat Trajectum
gelegen heeft te Antwerpen.
Zijn voor deze stelling meer aanwijzin
gen te vinden? Inderdaad is dit het
geval: bekend is dat St.Willibrord Ant
werpen koos als zijn eerste steunpunt28.
In deze omgeving waren al eerder St.Eli-
gius en St.Amandus werkzaam geweest.
De edelman Rauching schonk in 692
aan St.Willibrord de kerk die binnen het
fort Antwerpen aan de Schelde door
St.Amandus gebouwd was.29 Ook kreeg
hij 1/3e van de tol in de haven van Ant
werpen, en o.a. schenkingen te Vorse-
laar en bij de Nethe.
Antwerpen voldoet in feite aan alle
eisen die aan de localisatie van Trajec
tum te stellen zijn:
- Antwerpen ligt aan de delta. Het bezit
een burcht aan de overkant van de
Schelde op de plaats Burcht dat op een
strategische hoge plek aan de oever
gelegen is. Tevens had Antwerpen in de
tijd van St.Willibrord een tol blijkens de
schenking aan St.Willebrord, waarbij hij
een derde van de tol aan de haven van
Antwerpen toebedeeld kreeg. Het lag
aan de vaarweg (de Schelde) naar het
Frankische regeringscentrum bij Noyon-
Soissons. Na een landing bij Greveninga
bij Sluis ligt verdervaren naar Antwerpen
voor de hand.
- Antwerpen ligt precies in het grensge
bied tussen Francia en Frisia. Omdat de
belangrijkste noordelijke uitvalsweg van
Francia, de Schelde, bij Antwerpen op
Fries grondgebied uitkwam, is zeer goed
denkbaar dat om deze strategisch en
economisch belangrijke plaats gestreden
werd door Franken en Friezen.
- In Antwerpen bouwde St.Amandus,
bisschop van Trajectum en apostel der
Friezen, een kerk.
- Het lijkt aannemelijker dat bisschop
Radboud in Gent de oorkonden van een
nabijgelegen bisdom Antwerpen
copieert dan die van een vergelegen
Utrecht.
- Antwerpen ligt westelijk van Tongeren,
vrij eenvoudig te bereiken door de
Demer en de Schelde af te zakken.
- Antwerpen lag op Neustrisch grondge
bied.
- Voor hulp aan Antwerpen hoefden de
Terwaners slechts de Leie en de Schelde
af te zakken.
- Antwerpen ligt westelijk van de Maas
en oostelijk van de Ottogracht.
- Bij localiseren van Trajectum te Ant
werpen wordt de vreemd verlopende
grens tussen de bisdommen Doornik en
Utrecht bij de "Vier Ambachten" een
voudig verklaarbaar: het was het eertse
missiegebied van St.Amandus en St.Wil
librord, vlak bij de uitvalsbasis Antwer
pen gelegen.
- Het missiegebied in Brabant is vanuit
Antwerpen zeer eenvoudig te bereiken.
- Ook een raid naar Walcheren is vanuit
Antwerpen goed uitvoerbaar.
Zeeuws Tijdschrift 11
