Tussen Ambacht en Kunst
Het Volco-project van Han Dey in Axel
Nico Out
Han Dey (1957) woont in Axel en is beeldend kunstenaar, vormgever en ambachtsman.
Hij praat graag en vlot over zijn werk. Zonder al te veel pretenties. Het bouwen van een
nieuw atelier achter zijn huis, geeft hem net zo'n grote kick als het realiseren van een
kunstproject. Hij pakt de zaken het liefst groot aan en geniet van het oplossen van tech
nische problemen. Of het nu gaat om de meest slimme constructie van de stalen bal
ken voor het atelier of de handigste manier om binnen een beperkt budget een flinke
reeks beelden te maken. Terrazzo is zijn handelsmerk. Zowat elke straat in het Axelse
centrum draagt er de sporen van. Het Volco-project van Han Dey, dat hij vorig jaar
afrondde, leidde tot plaatsing van zeventien grijpgrage, kleurige objecten in zijn woon
plaats. Ik sprak een avond met Han Dey over de 'Volco's' en alles wat met het kunste
naarsbestaan van Han Dey te maken heeft. We zitten in zijn royale, zelfverbouwde
huis, net buiten de kern van Axel. Na de koffie komt al snel de witte wijn op tafel. Een
ingetogen consumptie maakte het mij mogelijk het onderstaande op te tekenen.
Over jouw project in Axel. Was het zo
dat de gemeente Axel jou liet weten
'wij willen wat met beeldende kunst' of
was het zo dat jij zei 'ik wil iets in
Axel'?
„Allebei, ik heb al tien jaar geleden een
plan gemaakt aan de hand van een rap
port dat in 1982 was verschenen. Ik zat
nog op de Academie in Gent. Dat rap
port gaf een aantal aanbevelingen om
de sfeer in Axel te verbeteren. Er moest
een zekere herkenning komen, er waren
wat moeilijke plaatsen die we met elkaar
verbinden moesten. Daar had ik wel
ideeën over en die kaartje dan aan in de
gemeenteraad. Dat werd natuurlijk hele
maal niks. Maar toen het op een gege
ven moment toch beter georganiseerd
werd, met die kunst, er kwam een
kunstcommissie, het werd allemaal een
beetje opengebroken, hebben ze
gezocht naar een mogelijkheid om in
Axel een beeldende kunsttoepassing te
laten maken. Dat is toen niet gelukt. Er
zijn een paar kunstenaars door Kunst en
Bedrijf gevraagd en die kwamen er hele
maal niet uit. Axel was niks en het had
niks, nee daar hadden ze geen inspiratie
voor. Op een gegeven moment kwam
de commissie bij mij terecht. Ik had eer
der al een paar ontwerpen gemaakt,
voor een kinderdagverblijf, een bejaar-
densoos en een gemeenschapscentrum.
Dat was allemaal afgeketst. De commis
sie vond het leuk, maar men dacht bij
voorbeeld dat in het gemeenschapshuis
de bierwagen niet kon en in het kinder
dagverblijf vonden ze dat het ontwerp
kind-onvriendelijk was, terwijl het speci
fiek voor kinderen gemaakt was. Nou,
dat zat natuurlijk al niet lekker en toen
hebben ze later gezegd 'laat nu Dey het
gewoon uitzoeken'. Ik kreeg carte-blan-
che vanaf het eerste moment. Vond ik
heel prettig."
„Ik moest wel rekening houden met
allerlei eisen. De weekmarkt bijvoor
beeld, dat is razend moeilijk. Die kraamp
jes nemen één dag per week veel plaats
in, terwijl de markt verder hartstikke
leeg is. Er moest een nieuwe bestrating
komen en de auto's moesten weg.
Het ging dus om de kern van Axel. Als je
door het centrum loopt, moetje zorgen
datje een soort herkenning krijgt, met
dingen die terug komen. Zodat als je op
punt a staat, je punt b als het ware kunt
zien. In het oorspronkelijke ontwerp
kwam bij iedere invalsweg naar het cen
trum een object, je kon er eigenlijk niet
aan voorbij rijden."
Uiteindelijk zijn er zeventien objecten
gekomen, dat is minder dan gepland.
Komt dat idee van verbindingen leggen
nu nog wel uit?
„Als je 17 werken van dit kaliber neer
zet is dat heel beeldbepalend. Ik vind
het aan de ene kant wel een beetje
beklemmend, want ik hoef natuurlijk
niet meer aan te komen met nieuwe
werken.
„De werken staan op hele markante
plaatsen, apart of samen, dat wisselt een
beetje. Groepjes komen niet zoveel
voor. Er hangt natuurlijk toch een prijs
kaartje aan: ik moest binnen het budget
blijven. Als je spreekt over honderdvijf
entwintig duizend gulden en je kan
zeventien werken van dit formaat
maken.... Als ambachtsman - ik heb ze
zelf uitgevoerd - heb ik daar wel ander
half, twee jaar aan gewerkt. Maar als
kunstenaar heb ik er niet veel aan ver
diend.
Nou ja goed, het is natuurlijk ook, 'wil
je het doen of wil je het niet doen', en ik
heb gezegd van 'kijk, als ik van jullie de
garantie krijg dat ik het mag doen, dan
doe ik het ook."
Hoe kwam het nu dat Axel toch een
beetje opengebroken raakte wat de
kunst betreft?
„Ja, waarom weet ik niet precies, maar
kunst en cultuur is jaren lang het bol
werk geweest van één wethouder. Zo
iemand probeert alles een beetje te
regelen. En daar zit nooit een echte lijn
in. Maar toen moest heel dat centrum
van Axel veranderd worden. Er kwam
een nieuwe bibliotheek en een winkel
galerij. En dan spreek je wel over drie
miljoen. Dan het herinrichten van de
binnenstad: dat is nog eens een keer
twee, drie miljoen. Als je er zoveel geld
insteekt, moet het er ook een beetje
leuk uitzien. En toen hebben ze gezegd,
'we willen het nou toch een beetje
gefundeerd doen, daar kan niet alleen
één persoon over beslissen, dat moeten
we toch een beetje breder maken'. Dat
hebben ze gedaan en de kunstcommis
sie is opgericht."
Moest je veel lobbyen om de opdracht
te krijgen
„Nee, want ik was eigenlijk in eerste
instantie direkt al benaderd, door de
kunstcommissie. De wethouder vond
het eigenlijk helemaal niet zo geweldig,
hij had een eerder werk van mij gezien
en dat vond hij wel leuk. Hij had meer
Zeeuws Tijdschrift 17
