Mattheus Molanus,
werkzaam in Middelburg
ca. 1625-na 1642
Romantiek gepaard met
realisme
Grepen uit de geschiedenis van de schilderkunst in Zeeland VIII
Laurens J. Bol
Tegelijk met Christoffel van den Berghe
was er in Middelburg een landschapsschil
der werkzaam die zijn leven lang nauwe
lijks van de Brueghel-Conincxloo-richting
is afgeweken. Vrijwel constant schildert
Mattheus Molanus landschappen, vaak
van klein formaat, gebouwd volgens het
Vlaamse toneelmatige schema: met zij
coulissen, een duidelijk coloristisch onder
scheiden voorgrond, middenplan en ach
tergrond. Het blauwgroen landschap-
coloriet van de Fluwelen Brueghel blijft
ook levenslang het zijne. Dit romantisch
maniëristisch schouwtoneel bevolkt hij
met realistisch geziene mensen en dieren.
Wie er werkloos is kan niet meer: is over
oud, oververmoeid of overmand. Mola
nus' bedelaars hebben een houten been
als duidelijk en geldig excuus dat zij niet
werkzaam zijn. Het is een bedrijvige
wereld, enkele uitzonderingen daargela
ten als bijvoorbeeld het Landschap met
boeren en herders (pan. 38 x 53 cm, ges.
M. Molanus F 1620; in 1897 te Brunswijk,
Verz. Vieweg-Brockhaus).
In het overgrote, levendige deel van zijn
oeuvre dragen vrouwen manden, paar
den ruiters en ezels zakken. Mannen gaan
gebukt, torsen zware lasten: een mars,
een zwaar vaarroer, gaan ter markt of op
jacht, drijven vee; ze plegen een overval
of verweren zich. Het lopen lijkt een
bezwaard en moeizaam voortgaan naar
een nog ver verwijderd doel. Soms is er
een ruiter, een heerschap in voorname
kledij, hoog te paard gezeten met één
hand op de heup, die door lediggang het
zwoegen van het volk nog accentueert.
Voor dit alles: zie de afbeeldingen.
A/1. Molanus, Landschapje met standerdmolen (1612) Koper 10,5 x 15,5 cm. Leerdam, Hofje van Aerden.
Zeeuws Tijdschrift 25
