St. Willibrord
De Bisschoppen van Maastricht
Het grensgebied tussen Friezen en Franken ten tijde van St. Willibrord. Plaatsnamen met een Friese oor
sprong (open rondjes) liggen stroomafwaarts van Antwerpen langs de Schelde. Plaatnamen met een Franki
sche oorsprong (zwarte stipjes) liggen zuidelijk van de lijn Brugge - Gent - Antwerpen/.
zoek was dat gesteld kan worden dat
die grens grofweg liep van Brugge over
Cent naar Antwerpen. In zijn boek over
de Friese Kerk te Rome geeft
Mgr.M.P.M.Muskens aan dat het vroeg
middeleeuwse Friezenland zich uitstrek
te langs de Noordzeekust van Denemar
ken tot achter Antwerpen. Dit gebied
bestond uit de zeven Friese "Zeelan
den". Het huidige Zeeland maakte deel
uit van het eerste Friese "Zeeland"4.
Als Trajectum na de overwinning van
Pippijn op Radboud in 689 weer Fran
kisch gebied wordt, geeft Pippijn in 690
de juist gearriveerde St.Willibrord Trajec
tum als zetel voor zijn missiebisdom
onder de Friezen. Niet zonder eigenbe
lang steunde Pippijn de kerstening van
de Friezen door Britse en Ierse missiona
rissen. Pippijn hoopte door de kerste
ning de Friezen sneller tot vrede en
samenwerking te krijgen, zodat het
Frankische gezag aldaar effectiever en
blijvender zou zijn. De taalverwante
leren hadden meer weerklank bij de
Friezen dan hun Frankische vijanden. Als
Pippijn in 714 sterft bezetten de Friezen
Trajectum nogmaals en St.Willibrord
vlucht uit Trajectum naar zijn klooster te
Echternach. Als in 716 St.Bonifatius in
Trajectum aankomt vindt hij St.Willi
brord daar dus niet aanwezig. Bonifatius
verzoekt de Friese koning Radboud toe
stemming voor prediking onder de Frie
zen, maar moet onverrichterzake naar
Engeland terugkeren. Na de overwin
ning van Karei Martel op de Friezen in
719 keert St.Willibrord terug naar Tra
jectum en bouwt er dan twee kerken en
een klooster. In 719 vervoegt Bonifatius
zich bij Willibrord en blijft twee jaar bij
hem werken alvorens naar zijn Duitse
missiegebieden te vertrekken. Na de
dood van St.Willibrord in 739 werken
o.a. St.Bonifatius en St.Gregorius in Tra
jectum. In 857 wordt Trajectum vernie
tigd door invallende Noormannen, en
vlucht bisschop Hunger naar Prüm.
Daarna verschijnen er nog wel vermel
dingen over het bisdom. In 896 heet de
bisschop van Trajectum "Taventrensis
episcopus", bisschop van Daventria5.
Om deze reden wordt aangenomen dat
de bisschop toen resideerde in Deventer.
In 917 wordt Trajectum voor de laatste
maal vermeld in de bronnen. Daarna
lijkt het of de naam gewijzigd is in
Utrecht, want vanaf 918 laat een bis
dom Utrecht zijn rechten gelden op goe
deren in Noord-Vlaanderen van het bis
dom Trajectum.
De vraag is nu: Lag Trajectum werkelijk
te Utrecht? Voor we overgaan tot een
poging tot plaatsbepaling lijkt het nuttig
eerst aandacht te besteden aan nog een
ander Nederlands Trajectum, te weten
Maastricht. Bij nader inzien blijken er
namelijk frappante overeenkomsten te
bestaan tussen beide Trajecti.
Over deze bisschoppen liet Régis de la
Haye een opmerkelijk boek verschijnen
waarin hij legenden en historische feiten
naast elkaar plaatst6.Uit dit boek putten
we de volgende gegevens:
- Aanvankelijk zetelden 10 bisschoppen
in het naburige Tongeren. Over die 10
bisschoppen is niets anders bekend, dan
dat de tiende bisschop, Sarvatius, rond
450 naar Trajectum vluchtte. Volgens
deskundigen is met dit Trajectum Maas
tricht bedoeld. In de Geschiedenis der
Franken van Gregorius van Tours staat
het als volgt beschreven: "bisschop Ara-
vatius van Tungris vlucht in 450 voor de
tornado van het land binnenvallende
Hunnen, en begeeft zich naar Trajec
tum"7.
- Na Sarvatius volgen 20 bisschoppen in
Trajectum. Tussen 529 en 637 resideer
den zeven bisschoppen te Trajectum.
Lange tijd worden ze nog "episcopus
Tungrorum" genoemd, bisschop van
Tungris. Tijdens hun ballingschap in Tra
jectum behielden ze hun Tungerse
naam. Geleidelijk verandert deze bena
ming echter in "episcopus Trajectensis".
Het bisdom had relaties en goederen in
de Haspengouw, in Hoei, Luik en
Dinant. Enkele bisschoppen bezoeken
de ruïnes van Tungris en betreuren het
verval van die stad.
Zeeuws Tijdschrift 7
