Tussen Donau en Karpaten
Het ontstaan van een Hongaarse en een Roemeense klassieke
muziekcultuur
kunst in de concertzaal terecht kwam,
heeft Roemenië door het ontbreken van
grote machtscentra in vergelijking met
West-Europa amper gekend. Pas in de
19de eeuw ontstaat er in Roemenië een
klassieke muziekcultuur van enige bete
kenis.
In tegenstelling tot de Roemeense cultuur
heeft de hofcultuur altijd een centrale
plaats gehad in het culturele leven van
Hongarije. Gekerstend in 11de eeuw
heeft Hongarije een reeks vorstenhuizen
gekend die een rijke hofcultuur hadden.
Grote componisten vonden hier emplooi
zoals bijvoorbeeld aan het hof van
Johann Zapolya, Koning van Hongarije.
Zijn meest beroemde beschermeling was
Greff Bakfark (Brassó 1507 - Padua
1576), componist en luitist en in zijn tijd
overal in Europa vermaard. De hofcultuur
van de Habsburgers in Hongarije, onder
deel van hun rijk dat een groot deel van
Centraal Europa en de Balkan besloeg,
was wijd en zijd bekend. De Habsburgers
schiepen een van Duitse en Oostenrijkse
invloeden doorspekt kunstzinnig klimaat
in Hongarije. En natuurlijk was er Est-
herhtza, het hof van de Estherhazy's,
waar Joseph Haydn kapelmeester was en
waar talloze componisten en musici uit
West-Europa hebben vertoefd.
Hongarije heeft dus, in tegenstelling tot
Roemenië, zijn vensters op het Westen
Frank Meyer
Tussen Donau en Karpaten kopt het pro
grammaboek van Het Festival van
Zeeuwsch-Vlaanderen, een jaarlijks terug
kerend muziekfestival, dat dit jaar van 8
tot 29 september wordt gehouden.
Direct komen er gedachten op aan folk
lore en zigeunermuziek. Het gebied dat
zich tussen de rivier de Donau en de Kar
paten uitstrekt herbergt ook twee andere
interessante en relatief jonge idiomati
sche muziekculturen. Twee culturen die
vanaf de 19de eeuw op dezelfde wijze
maar om verschillende redenen aan de
schatkamers van de folklore ontleend
werden: de klassieke muziekculturen van
Hongarije en Roemenië.
Kerken en Hoven
Voordat de wereld werd ontsloten door
radio, televisie en computernetwerken
speelden natuurlijke grenzen de belang
rijkste rol bij de vorming van lokale poli
tieke en culturele identiteiten. De Donau
en de Karpaten en de Transsylvaanse
Alpen zijn zulke grenzen. Hun weerbar
stigheid heeft voor een groot deel de
geschiedenis van Roemenië en Hongarije
bepaald.
Het gebied dat thans Roemenië heet - de
Donau-vorstendommen Moldavië en
Walachije, later ging ook Transsylvanië
tot Roemeens grondgebied behoren - ligt
verstopt tussen de Karpaten, de Transsyl
vaanse Alpen en de Zwarte Zee. Hierdoor
is het Roemeense culturele leven altijd
meer op het oosten en het noorden dan
op het westen gericht geweest. Dit geldt
met name voor de religieuze cultuur. De
leerstellingen van de Roemeens-ortho
doxe kerk werden er in de 4de en 5de
eeuw door Latijnse en Byzantijnse missio
narissen met succes verkondigd. Nu nog
is ruim tweederde van de Roemeense
bevolking verbonden met deze kerk en
daarmee is die na de Russisch-orthodoxe
de grootste van de oosterse kerken.
Natuurlijk had de Roemeens-orthodoxe
liturgische muziek maar tot in de late
Middeleeuwen onderscheidt deze zich
niet noemenswaardig van die van andere
gelieerde kerkgenootschappen. Een con
sistente Roemeens-orthodoxe muziektra
ditie is pas in de 15de eeuw ontstaan. In
deze periode werd een legendarische
koorschool in Putna gesticht, waarvan de
invloed en de reikwijdte vergelijkbaar is
met die van haar katholieke evenknie de
in de 12e eeuw gestichte Notre Dame-
school in Parijs. Met de Putna-school
nam de Byzantijnse kerkmuziek een gro
te vlucht in het gebied dat nu Roemenia
heet. In de 18de eeuw werd het Latijn in
de Roemeense-Byzantijnse koormuziek
vervangen door de volkstaal, een veran
dering die tot op heden stand heeft
gehouden. Een andere popularisering
vindt plaats vanaf het midden van de
19de eeuw als invloeden uit de Roem
eense volksmuziek het kerkmuziek idi
oom verrijken. Over deze ontwikkeling
later meer. Een muziekcultuur die zich
ontwikkelde in hofkringen en in later
eeuwen, met de verburgerlijking van de
Bèta Bartók doet veldwerk in in Transsylvanië.
14 Zeeuws Tijdschrift
