Denkbeeld en dialoog
Verleden en heden
illusie, wat de een ziet, blijkt onzichtbaar
voor de ander. Zijn ingrepen, schilderijen
en installaties ondergraven het idee van
een individueel wereldbeeld, omdat ze
duidelijk maken dat dat beeld in de kern
bestaat uit de bouwstenen die iedereen
in een uitgekristalliseerde vorm krijgt
aangereikt. Tordoir daagt de voorbijgan
gers uit om zelf te kijken en te denken,
en overgeleverde begrippen en denk
beelden van een vraagteken te voorzien.
Zijn teksten en tekens zullen zowel in de
Watertoren als in de binnenstad van Vlis-
singen te zien zijn.
Met de andere kunstenaar die in Vlis-
singen aan de slag gaat, had Leon Rie-
kwel al eerder contact gelegd. Jan Verha-
eghe, ook uit België, onderzoekt in zijn
werk een gebied dat verwant is aan het
werkterrein van Tordoir: het spannings
veld tussen wat mensen zien en hun
gedachten. De invloed die reclame
media in dat opzicht hebben, komt let
terlijk aan bod in de installatie die Verha-
eghe voor een winkeletalage in Vlis-
singen maakt. Hij toont op een TV-
scherm beelden die reclamebureau's
kunnen inkopen bij commerciële "beeld
banken". Verhaeghe presenteert ze zo,
dat de toeschouwer een verband kan
leggen tussen de ook in Vlissingen opko
mende onverdraagzaamheid ten opzich
te van minderheden en de beelden die
iedere doorsnee-consument van TV en
reclame dagelijks op zijn netvlies krijgt. In
de Watertoren presenteert Verhaeghe
beelden en objecten van hemzelf en
anderen op zo'n manier dat er steeds
nieuwe betekenissen kunnen ontstaan.
Door combinaties van objecten, door
hun titels, ontstaat een beeld van ver
warring; het blijkt moeilijk vast te stellen
wat echt is en wat niet. De toeschouwer
kan die problematiek dan zelf verbinden
met wat de dagelijkse omgeving hem
vertelt. Een ander onderdeel van Verha-
eghe's bijdrage is het verspreiden van
affiches die verwijzen naar zijn werken,
maar ook op zich een vervreemdend
effect hebben.
In Middelburg is ondermeer Roel Ach
terberg actief. Hij zeefdrukt teksten,
altijd dialogen, in diverse talen op een
ondergrond. Die kan direct verband
hebben met de inhoud van de tekst,
maar roept soms ook het tegendeel op,
zodat een spanningsveld ontstaat. Zo'n
ondergrond kan een vereenvoudigd
weergegeven onderwerp zijn, een foto
van het heelal, een bekende persoonlijk
heid of, om nog maar eens een voor
beeld te noemen, een expressief schil
derachtig fond. De dialogen gaan over
kunst, leven, sex, werk, kortom over
alles waar mensen over spreken en den
ken. Achterberg belicht in zijn combina
ties van tekst en beeld de niet zelden
bizarre opvattingen die aansluiten bij het
bestaan in de 20e eeuw. Wat met het
grootste aplomb wordt gemeld, kan bij
nader inzien baarlijke nonsens zijn. Of
niet? Het publiek kan zelf oordelen. Ook
over de borden die Achterberg voorzag
van gegraveerde dialogen en in de Lan
ge Noordstraat aan gevels gaat bevesti
gen.
Het meest ambitieuze project in de pro
vinciehoofdstad is dat van Eveline van
Duyl. Zij houdt zich in haar werk onder
meer bezig met de (on)mogelijkheid van
mensen om zich los te maken van hun
geschiedenis. Wie is niet gebonden: aan
zijn eigen verleden, dat van zijn familie,
de mensen uit zijn stad, land of de tijd
waarin hij leeft? In hoeverre is het
mogelijk om vrij te zijn? Hoe gaan wij
om met ons verleden? Eveline van Duyl
kiest steeds andere vormen en materia
len om haar ideeën vorm te geven. Voor
het Middelburgse project stelt zij zich
voor om verticaal tegen de Lange Jan
omhoog een vangrail te bevestigen. Dit
eigentijdse straat-, of liever wegmeubi-
lair benadrukt de functie van de toren
als baken op weg naar God. Maar
tevens komt de vraag op of de toren
nog steeds die functie heeft, of in de
ogen van de voorbijganger alleen maar
een fraai monument is. Een andere
gedachte die deze ingreep oproept is
weer betrokken op geschiedenis. Kent
onze tijd ook nog iets wat lijkt op het
eeuwenlange zoeken naar het hogere
als verklaring voor het bestaan? Of
wordt de 20e eeuw vooral gekenmerkt
door de menselijke neiging zich zo snel
mogelijk van a naar b te verplaatsen? Of
deze en andere gedachten via de vang
rail naar boven kunnen komen hangt nu
af van de bereidwilligheid van een aan
nemer en de beschikbaarheid van een
uit de kluiten gewassen hoogwerker.
Salvator Titus Nolte
Laten we er vooralsnog maar van uit
gaan dat er een zegen rust op dit idee...
Een andere kijk op geschiedenis toont
Rien Monshouwer. Hij is zeer geboeid
door het afwezige: datgene dat er ooit
was, maar verdwenen is. Centraal in zijn
werk staat architectuur. Daarin komt de
geschiedenis immers helder naar voren.
Waar mensen zijn, wordt gebouwd en
afgebroken. Binnen de bescherming van
dak en muren wordt geleefd en gewerkt.
In de gebouwen die verschijnen en ver
dwijnen wordt geschiedenis zichtbaar.
Maar ook niet meer bestaande gebou
wen zijn van belang. Rien Monshouwer
brengt deze mijlpalen van een onzicht
baar verleden weer tijdelijk tot leven.
Plattegronden en doorsneden worden
heldere en toch poëtische beelden. Op
dit moment wordt met de kunstenaar
bekeken welke van de vier voorstellen
die hij indiende de meeste kans van sla-
Zeeuws Tijdschrift 27
