Contemplatie
Beeld en betekenis
gen heeft. Twee elementen komen in elk
idee voor: architectuur en de plattegrond
van Middelburg voor en na het bombar
dement van mei 1940.
Een romanticus met een sterk ontwikkel
de literaire belangstelling en een getraind
historisch bewustzijn. Zo werd Titus Nol-
te ooit gekarakteriseerd. Nolte schildert,
maakt objecten, zeefdrukken en foto
werken. Zijn oeuvre is sterk doortrokken
van het besef dat het leven eindig is,
maar deel uitmaakt van een groter
geheel: de geschiedenis. De laatste jaren
is Nolte nogal bezig met zijn geboortes
treek en de lijnen die van daaruit te trek
ken zijn in zijn eigen leven en de geschie
denis in het algemeen. Voorouders - wie
heeft ze niet - spelen daarin een bepa
lende rol. Ze zijn terug te vinden in een
reeks fictieve portretten, meer expressief
dan realistisch, die hij een plaats hoopt te
geven Een toepasselijke plek, die ook
nog een relatie heeft met de nabijgelgen
Statenzaal. Wie wil kan daarmee ver
band leggen, maar ook met zijn eigen
historie en die van de stad.
Nolte heeft nog een bijdrage: een neon-
project dat eerder in Edinburgh te zien
was. Op één of meer belangrijke gebou
wen in Middelburg worden in totaal vier
objecten bevestigd. Elk object bestaat uit
drie cirkels, waarbinnen het woord ;EYE'
drie keer oplicht. Het gaat hierbij om een
verwijzing naar de wisselwerking tussen
gedachte (woord) en waarneming (oog,
beeld); het waarnemen als bron van
handelen, perspectief op de wereld, blik
op historie, heden en toekomst.
Energie. Een kernbegrip in het werk van
Jan van Munster. In steen, metaal, neon
en in andere media onderzoekt hij
mogelijkheden om dat gegeven indrin
gend te verbeelden. Als herinnering aan
de beweging die aan alle leven ten
grondslag ligt. Als verwijzing naar funda
mentele krachten in de ruimte. Identiteit
is een ander gegeven waar Van Munster
zich intensief mee bezighoudt. Zijn voor
stel voor 'Zeeuwse Reportage' komt neer
op het verspreid door de stad plaatsen
van tien forse basaltblokken. Op elk
daarvan wordt, steeds in een andere taal,
het woord 'IK' gegraveerd. Daarmee
stelt Van Munster ondermeer de vraag
naar de rol van de mens, individu, in het
omgaan met materie (energie). Wat drijft
iemand ertoe de wereld naar zijn hand te
zetten? Heeft materie ook een identiteit?
Wat is het verschil en de samenhang tus
sen materie en geest, tussen de steen en
de mens als denkend wezen?
Een ingetogen dramatiek kenmerkt vaak
het werk van de Belg Patrick Merckaert.
Hij zet de tijd stil door gefotografeerde
film- of videobeelden te gebruiken. Let
terlijk stilstaan is verwant met figuurlijk
stil staan: denken. Merckaert wil dan ook
als obstakel in een van Middelburg's
winkelstraten een container plaatsen; op
zijn kant, zodat het een soort toren
wordt, met daarop een modern honde-
hok. Mede door een subtiel klinkend bel
letje verwijst het geheel naar een
(kerk)toren. Elders in de stad, op een rus
tiger locatie creëert Merckaert dan de
sfeer die zo vaak ver te zoeken valt. Een
groot portret verwijst naar stilte, inkeer
en contemplatie. De blikrichting naar
boven, het beeld uit, duidt op de toe
komst. Kan die na bezinning hernieuwd
worden vormgegeven?
Toine Horvers werkt met beeld, maar
ook met geluid. Dat laatste doet hij niet
als componist, maar als regisseur van
bewustzijn. Een voorbeeld. In een kelder
langs de Utrechtse Oude Gracht liet Toi
ne Horvers klanken horen die in verschil
lende talen de waterstanden in het
stroomgebied van de Rijn weergaven. Zo
verbond hij de Utrechtse Oude Gracht
met de rivier waar zij een aftakking van
is en plaatste hij de plek in geografisch
en historisch perspectief. Verbindingen
leggen komt ook in zijn bijdrage voor
Middelburg aan bod. Als de eigenaar
mee wil werken, wil Horvers van binnen
uit op de glazen voorgevel van de voor
malige bioscoop Electro beelden projec
teren. Ze hebben te maken met Middel
burg, de geschiedenis en de band met
andere plaatsen. Horvers benadrukt de
vroegere functie van het gebouw door
hem om te draaien. De beelden stralen
naar buiten, zoals ze ook in het hoofd
van het publiek overal hun weg vinden.
Het idee 'projectie' is ook van belang.
Projectie is zowel een technisch procédé
als een mentaal proces, waarin verleden
en heden elkaar raken.
In het project dat Hugo Boxhoorn in
Goes gaat realiseren, zijn binnen- en bui
tenruimte sterk met elkaar verbonden. In
het museum voor Zuid- en Noord Beve
land reageert Boxhoorn op visuele mar
keringen door Trechter 5. Wim Bakker,
Henric Borsten en Ronald van Dokkum
Rien Monshouwer 'Zonder titel'
28 Zeeuws Tijdschrift
