Oresteia in Veerer
2453 na dato
Athene, zomer 458 voor Christus. Het
jaarlijkse theaterfestival. De dichter
Aischylos ziet zijn jongste tragedie
"Oresteia" in premiere gaan. Niet zon
der succes. De Oresteia wordt bekroond
met de eerste prijs van het prestigieuze
festival.
De trilogie vertelt het verhaal van de
ondergang van koning Agamemnon. De
tragedie is geliefd bij jury en publiek
omdat het stuk de vorming van de eerste
rechtsstaat beschrijft, die een einde
maakt aan de bloedwraak. Orestes
wordt vrijgesproken van de moord op
zijn moeder, die op haar beurt zijn vader
heeft gedood. Rechtvaardigheid gaat in
Oresteia boven vergelding. Een eerste
stap op weg naar een nieuwe, democra
tische samenleving is gezet. Het grond
beginsel van "verzoenend recht" is eigen
aan deze stad en heeft hier zijn oor
sprong. Het is iets om trots op te zijn, zo
wordt de burgers van Athene voorge
houden.
Veere, zomer 1995 na Christus. Het slot
van de Zeeland Nazomer Festivals, de
opening van het jaarlijkse Festival Nieu
we Muziek. De Grieks/Franse componist
lannis Xenakis wacht de première af van
zijn werk: de eerste integrale semi-sceni-
sche uitvoering van Oresteia. Het decor:
de monumentale Grote Kerk. De ver
wachtingen zijn hooggespannen. Xena
kis belooft een spectaculair muziekstuk
voor koor, solisten, kinderkoor en orkest.
De regisseurs Johan Simons en Paul Koek
van Theatergroep Hollandia bewerkten
de klassieke tragedie tot een avondvul
lend muziektheater. De sopraan Jannie
Pranger vertolkt de bariton-partijen en
de actrice Elsie de Brauw speelt als Kly-
taimnestra een rol die in Xenakis' bewer
king van de Oresteia niet voorkomt. Met
teksten van Aischylos, in het Nederlands,
zoekt zij aansluiting bij het karakter van
de muziek.
De Grote Kerk van Veere krijgt een totaal
ander aanzien. De antieke tekst en de
Middeleeuwse ruimte aan de ene kant en
Peter van Houte
de hedendaagse muziek en regie aan de
andere kant gaan een bijzondere verbin
tenis aan.
Actualiteit van de klassieken
"Het is niet voor niets dat die oudheid
weer zo in de belangstelling staat, ook
bij theatermakers. Dat is echt niet omdat
de mensen zich voor het verleden inte
resseren omdat het zo lang geleden is,
maar omdat het veel mensen zo aan
spreekt. Omdat het nog steeds relevant
is, omdat er aanknopingspunten zijn met
ons leven", zegt classicus Herman Nau-
ta. "Thema's van alle tijden, die de Grie
ken ook al op een heel speciale manier
onder woorden hebben gebracht. Dat is
ook het aardige van de tragedie, daar
komt van alles in aan de orde dat nog
steeds actueel is".
Een rustige studeerkamer in een nieuw
bouwwoning in Kapelle. Het schooljaar
zit er bijna op, dus er is tijd voor een
gesprek. Herman Nauta doceert al zo'n
twintig jaar klassieke talen. Sinds 1979 in
Goes, aan de Stedelijke Scholengemeen
schap Het Goese Lyceum. Hij heeft de
belangstelling voor 'de Klassieken'zien
komen en gaan. De oudheid is nu weer
'in'. Je mag gerust spreken van een
trend: "Het is blijkbaar een soort golfbe
weging. In de jaren zestig en zeventig
had je ook zo'n duidelijk opleving van
de interesse in de Grieken en de Romei
nen, die toen ook resulteerde in nieuwe
theateruitvoeringen van klassieke stuk
ken. Nu is dat ook weer het geval, ove
rigens niet alleen in 't theater. Ook op
ander gebied: je ziet reeksen vertalingen
en nieuwe uitgaven, musea pakken uit
met grote tentoonstellingen over de
klassieke oudheid en de zelfstandige
gymnasia floreren als nooit tevoren. Dat
kun je hier in Zeeland niet zo goed zien,
want die hebben we niet. Maar de gym
nasia-afdelingen in deze provincie doen
het best goed, tegen de onderdrukking
in, zou je haast zeggen
Hoe dat komt, weet Nauta ook niet pre
cies. Hij heeft wel een vermoeden:
"Een soort nostalgie. Een hang naar
vroeger in deze onzekere tijd. Het zoe
ken naar de wortels, naar de oorsprong
van onze cultuur. Mensen ontlenen daar
een soort zekerheid aan. Het zal alle
maal wel niet zo bewust gaan, zeker niet
bij jongeren, maar in de maatschappij
lannis Xenakis met de partituur
Zeeuws Tijdschrift 3
