Kiezen voor een gedurfde architectuur
Wat moet er gebeuren wil Middelburg
kans zien boven het provincialistische
klimaat uit te stijgen? In het slotdebat
van de architectuurmanifestatie op 11
november 1995 in Middelburg kwam
duidelijk naar voren dat hiervoor een
daadkrachtig bestuur onontbeerlijk is.
Een inbreng van buiten de provincie
moeten niet afgehouden worden maar
juist benut om de plaatselijke discussie
vruchtbaarder te maken. Zelfs wanneer
architecten van buiten de provincie wor
den gekozen, slagen de opdrachtgevers
er toch nog in die van middelmatige
kwaliteit aan te zoeken. Dat lukt bij
voorbeeld beter in de beeldende kunst
zoals in De Vleeshal waar internationaal
vermaarde kunstenaars 'Zeeuws' werk
realiseren toegesneden op de plaatselij
ke situatie vanwege het dwingende
karakter van de gotische ruimte. Het
werk is evenwel tegelijktertijd niet-
Zeeuws door de de persoonlijke inbreng
van de kunstenaar. Een dergelijke bena
dering is voor de bouwkunst, die een
veel permanenter karakter heeft, veel
moeilijker te realiseren. Toch zijn er
voorbeelden denkbaar, maar dan wordt
te vaak gekozen voor middelmatige ont
werpen van doorsnee architecten. Voor
Middelburg valt te denken aan de kios
ken op de Markt of het kassa paviljoen-
tje voor de rondvaartboten bij Achter de
Houttuinen. Ook het anonieme en
deprimerende plan voor de stationsstrip
valt in dezelfde categorie. Het wederop-
bouwplan uit 1940 had eveneens te lij
den onder middelmatigheid. Zonder de
uitvoerder van het wederopbouwplan,
Piet Verhagen, de schuld van die medio
criteit in de schoenen te willen schuiven,
moeten we konstateren dat de architec
tuur van de meeste van de circa 300
wederopbouwpanden buitengewoon
ondermaats is. Weinig pleit er voor ze
nog langer als heilige huisjes te ontzien.
Verhagen constateerde dat euvel zelf al
in 1942 toen hij aan een collega
schreef:"We hadden wel wat eigenzin
niger architecten aan het werk kunnen
zetten."
Johan de Koning
Zowel in het wederopbouwplan als in de
huidige plannen van de gemeente zijn er
uitzonderingen. Daarom is het jammer
hoe weinig erkenning en ondersteuning
kwalitatief goede ontwerpen ontvangen
van de zijde van de opdrachtgever. Een
bijzonder innovatief en attraktief ont
werp voor de vernieuwing van de Klo-
verniersdoelen van de hand van Maar
ten Struijs en Lex Weghelaar stierf een
veel te vroege dood in handen van
ongeïnteresseerde 'hengelaars'. Zelfs
het bekroonde ontwerp van Vera
Yanovshtchinsky verdween in de prul
lenbak. De aanpassing van het Abdij
plein door Cees Dam bleef jammerlijk
steken in een half-affe poging om deze
magnifieke ruimte ook nog de chique
uitstraling te geven die het waardig zou
zijn. Om van recente ontwikkelingen
rondom het plan Theo Bosch voor de
Veerse Poort en plan Aldo van Eijck voor
Museum 13IX nog maar te zwijgen.
Daadkrachtig optreden door de lokale
overheden wordt helaas te vaak van
buitenaf gestuurd. De ontwerpen voor
Markt te Middelburg voor de Tweede Wereldoorlog.
het Gerechtsgebouw aan de Kousteen-
sedijk van H.J. Henket en voor het Rijks
archief aan het Hofplein van J. Benthem
M. Crouwel en Verlaan en Bouwstra
zouden nooit op die manier gerealiseerd
zijn als niet de Rijksgebouwendienst een
belangrijke rol bij de totstandkoming
van deze ontwerpen had gespeeld.
Wanneer Middelburg boven het provin
ciale uit wil groeien, zal het een veel
gedecideerder koers moeten varen in
haar stedelijk en architectonisch beleid.
Bij een stadhuis hoort niet alleen een
treffelijk ontwerp maar ook de Markt
dient er bij betrokken te worden met alle
mogelijkheden vandien. Zo'n ontwerp is
pas dan passend als het stedelijk leven
en aktiviteiten oproept en daartoe zelf
ook aanzet. Een goed lokaal bestuur ini
tieert en stimuleert baanbrekende ont
werpen. Een echte stad kan niet zonder
een levensvatbare visie.
Zeeuws Tijdschrift 11
