i
Overzicht van de kerk en toren naar het noordoosten. Foto: Rijksdienst voor de Monumentenzorg.
De hoektorentjes
Hoe bijzonder zijn eigenlijk, de gemet
selde hoektorentjes op de toren van
Kapelle? Zeer bijzonder, als we dit rela
teren aan het aantal oude kerktorens in
Nederland, die vandaag de dag dezelfde
hoektorentjes rondom de spits hebben;
behalve Kapelle is dit alleen de toren van
de Oude Kerk te Delft. Wat minder bij
zonder als we weten dat ook de torens
van Baarland, Wemeldinge, Nisse en
ook het Walcherse Oostkapelle hoekto
rentjes hebben gehad. Al zullen die in
lang niet alle gevallen de uitgesproken
vorm gehad hebben als die Kapelse
toren. Bouwvalligheid is de reden dat
ze op vrijwel alle torens in de loop van
de tijd werden afgebroken. Trouwens, in
Kapelle was de situatie zo zorgwekkend
dat tijdens de bovengenoemde torenres
tauratie drie van de vier torentjes volle
dig moesten worden afgebroken en
opnieuw opgebouwd.
Twee vragen liggen er. In de eerste
plaats de vraag of de hoektorentjes al
of niet tot het oorspronkelijke bouw
plan behoorden of dat ze uit latere
periode dateren. De tweede vraag: wat
is in feite de betekenis? Trachten we op
deze vragen een antwoord te formule
ren, dan kunnen we het één niet los
zien van het ander. De meningen lopen
nogal uiteen. Nauwkeurige bestudering
van de bronnen heeft ons gesterkt in
de mening dat de torentjes in Kapelle -
in tegenstelling tot Wemeldinge - niet
tot het oorspronkelijke bouwplan van
de toren behoorden, maar er op ge
plaatst zijn tijdens de bloeiperiode van
de kerk (1450-1550), waarschijnlijk
gedurende de eerste decennia van de
16de eeuw. Wat de betekenis betreft
zien wij ze in feite als een voor iedereen
zichtbare onderstreping van de positie
en de macht van de ambachtsheren.
Dus meer wereldlijk dan kerkelijk. Dit
op de wijze als op vele plaatsen het
belfort dezelfde functie had voor het
kenbaar maken van de positie van de
stedelijke overheid. Kijk naar het belfort
in Sluis.
Het zuiderkoor
Van het kerkgebouw is het zuider- of
hoofdkoor veruit het oudste (gebouwd
plm.1325) en bouwkundig meest inte
ressante deel. Een drietal elementen in
dit koor trekken onze speciale aandacht
en wel de ramen, de wandgeleiding van
het inwendige van het koor en het
gewelf. De zwaar verminkte raampartij-
en zijn dankzij teruggevonden restanten
van de oorspronkelijke toestand, gedu
rende de restauratie van de jaren 1963-
1967 in hun oude vorm hersteld. Zowel
de profilering als de omlijsting verdienen
nauwkeurige aandacht.
De wandgeleiding van het inwendige
van het koor straalt dezelfde voorname
rijkdom uit als de vensters. Evenals bij de
vensters is ook hierbij uitsluitend gebruik
gemaakt van de in profiel gehakte bak
stenen en zelfs van eenvoudige, doch
uitermate sierlijke gebeeldhouwde bak
stenen kapiteeltjes. De accentuering van
de spitsboognissen, de colonetten en
het spitsboogfries met de zgn. rode
dodekop - zoals dit ook vroeger ge
weest is - zorgt voor een opvallende
versterking van de architectuur. De gelij
kenis met het inwendige van het hoofd-
Zeeuws Tijdschrift 13
