Kapittelkerk
De koorbanken, zoals deze in het noorderkoor zijn opgesteld. Foto: A/1. de Goffau.
onvermoeid ijveren van Commert de
Kok, organist te Kapelle van 1950 tot
1988, en de geweldige akoustiek van
het gebouw na de verwijdering van het
koorschot in 1967, hebben er voor
gezorgd dat vele bekende organisten
concerten op het intrument ten gehore
hebben gebracht. Deze ontwikkeling
heeft zich daarna onverkort voortgezet.
Kapelle kapittelkerk, wat moeten we ons
daarbij voorstellen? Het instellen van
een kapittel- in die tijd voor de reforma
tie- was geen alledaagse gebeurtenis.
Het leek eenvoudig, het samenbrengen
van een kapittel van kanunniken, die
uitsluitend als officiële taak hadden het
dagelijks zingen van de getijden,"om te
vermenichfuldighen den dienst Goedts".
Dit moest echter door de bisschop
gesanctioneerd worden en had een
belangrijke kerkrechterlijke betekenis.
Het totale aanzien van de plaats en haar
bestuurders werd er mede door bepaald.
Op het toenmalige eiland Zuid-Beveland
was al in 1431 de stadskerk van Rei-
merswaal tot kapittelkerk verheven, dit
zeer tot verdriet van Goes. Dit was
waarschijnlijk ook de directe oorzaak
van het instellen van het instituut van de
zeven getijden in de Goese Maria Mag-
dalenakerk omstreeks 1440. Echter in
Goes heeft dit niet geleid tot een ver
heffing tot kapittelkerk. Goes kreeg wat
betreft kerkelijke status opnieuw een
bittere pil te slikken, toen in 1503 het
kapittel van Kapelle werd geïnstitutiona
liseerd. Na Reimerswaal was dit het
tweede en laatste op Zuid-Beveland.
Kapelle was in die tijd een rijke kerk. De
gezamenlijke goederen en inkomsten
van de parochiekerk waren voldoende
om naast de bestaande financiële ver
plichtingen een tiental kanunniken van
inkomsten te voorzien. Een extra bijdra
ge van de parochianen was hiervoor niet
nodig. Ook uitbreiding van het kerkge
bouw was door de kapittelstichting
gewenst. Het reeds bestaande zuider
en hoofdkoor werd aan de noordzijde
uitgebreid met het noorderkoor. Let op
het vooral aan de buitenkant goed
zichtbare verschil in bouwstijl tussen de
beide koren.
Zelfs de installatie van een zestal nieuwe
klokken, gegoten in 1527 te Mechelen,
waarvan er nog altijd drie aanwezig zijn,
zouden we als een uitvloeisel van de
kapittelstichting kunnen beschouwen. En
niet te vergeten de eerder genoemde
hoektorentjes, want het waren vooral de
in Kapelle gevestigde ambachtsheren die
met steun van Anna van Bourgondie de
animators waren. Het heeft al met al 75
jaar geduurd. De komst van de hervor
ming in 1578 maakte een einde aan dit
eerbiedwaardige instituut. Nu zijn er nog
enkele zaken die ons, als we de kerk
betreden, aan het kapittel herinneren: de
koorbanken in het noorderkoor met hun
prachtige laatgotische briefpanelen en
de grafsteen van Pieter Gillisz.waar we
in de noorderzijbeuk achteloos overheen
lopen. Deze priester was gedurende een
reeks van jaren als vice-deken belast met
de dagelijkse leiding van het kapittel.
Alvorens met de samenstelling van het
boek te beginnen, hebben wij een jaren
lange zoektocht door de archieven
ondernomen. Dit omdat ons streven
was, om zoals Ermerins te kunnen zeg
gen: "Uit de echte stukken opgehelderd
en in het licht gebragt." Gezien de
beperkingen van de beschikbare ruimte
hebben wij in dit artikel slechts aan
enkele van de onderwerpen aandacht
kunnen besteden. En dan nog in
beknopte vorm. Voor wie meer wil
weten: "de geheimen van de kerk van
Kapelle" zijn echt onthuld!
16 Zeeuws Tijdschrift
