Maatschappelijke stratificatie
Veel directer
namen), die ik tegenkom bij een concert in
de Grote Kerk van Veere. Hij vertelt dat hij
dit stuk al eerder heeft gehoord en daarom
nu nog eens naar Veere komt, omdat hij
het zo goed vindt. Het is ondenkbaar dat
die zelfde gedeputeerde zoiets zou zeggen
tegen mij of andere collega's in een lunch-
gesprek of iets dergelijks! Ik heb me hier in
toenemende mate gerealiseerd hoe sterk je
toch door je omgeving (vrienden, colle
ga's) gestimuleerd wordt om iets te lezen,
te bekijken of ergens naar te luisteren. Ik
heb ook ervaren wat beeldend kunstenaar
Marinus Boezem eens tegen mij zei: 'Wie
in Zeeland wil verblijven moet een rijk
innerlijk leven hebben'."
Er is hen nog iets opgevallen. Cultuur mag
dan geen onderdeel zijn van de maat
schappelijke communicatie, het speelt wei
een belangrijke rol in de sociale stratifica
tie. Met andere woorden: culturele eve-
menten in Zeeland dienen ook om het
maatschappelijke onderscheid tussen
groepen mensen te bevestigen. Misschien
kun je zelfs zeggen dat cultuur in Zeeland
eerder elitair is dan in de Randstad. Een
zaak van een handjevol mensen?
ZIJ: „Dat denk ik zeker. Dat gaat op voor
de Cinema hier in Middelburg, maar ook
voor Nieuwe Muziek. Allemaal kleine
groepjes mensen die zich daar, en alleen
daar laten zien. Bezoekers van een concert
van het Zeeuws Orkest in Middelburg zie
ik niet bij een prachtig concert in de Sint
Jacobskerk in Vlissingen. Het heeft dus
blijkbaar niet zo zeer met de muziek te
maken, maar veel meer met het sociaal
gebeuren. Je gaat naar het Zeeuws Orkest
óf je gaat naar Nieuwe Muziek, niet naar
allebei."HIJ: „Dat vind ik inderdaad heel
opvallend. Die vele deelpublieken. Kijk
maar eens naar een cabaretvoorstelling in
de Middelburgse Schouwburg. Daar zit
een publiek dat ik nergens anders tegen
kom." ZIJ: „Misschien heb je dat in
Amsterdam ook wel, maar mérk je het niet
zo sterk. Het publiek dat in de Kleine Zaal
van het Concertgebouw komt is ook een
soort incrowd, maar -en dat is het verschil-
dat zou je ook kunnen tegenkomen bij de
film, of in het theater, of bij ballet. Hier
blijft het beperkt tot één kunstdiscipline of
zelfs één soort (bv muziek) binnen die dis
cipline.
Hoe dan ook: er gebeurt -naar verhou
ding- wel veel in Zeeland. En er is ook het
een en ander tot stand gebracht op cultu
reel gebied. Daar zijn ze het grif mee eens.
Forum en het Festival Nieuwe Muziek
hebben voorgoed naam gemaald, ook bui
ten de provincie. Maar ook de exposities
in de Vleeshal, de goede galeries en de
aanwezigheid van de -ook weer naar ver-
houding- vele kunstenaars betekenen iets.
En de Zeeuwse Bibliotheek, één van de
beste van het land.
HIJ (met een glimlach): „Als mijn dochter,
die culturele studies en geschiedenis stu
deert in Amsterdam, een bepaald boek
niet kan krijgen is één telefoontje voldoen
de. Pa haalt het hier zo uit de biblio
theek. "ZIJ: „Je realiseert je het niet zo in
die eerste jaren. Dan komt er zoveel op je
af. Maar je participeert hier wel veel direc
ter in het culturele leven. Je wordt uitgeno
digd om te komen kijken naar werk van
een kunstenaar, praat met hem of haar.
Dat is ontzettend leuk. En daarom zei ik al
gauw: ik mis hier niets hoor. En zeker op
het gebied van beeldende kunst is er
genoeg te doen. Ik heb helemaal niet het
gevoel gehad dat ik naar een gebied
ging,waar niets te doen is, zoals in Amster
dam wel tegen mij is gezegd. Alleen vraag
ik me wel af -ik wéét het dus niet- of je op
de langere duur niet behoefte zal hebben
aan meer vormen van kunst. In deze
beginjaren wordt je ook een beetje (cultu
reel) geleefd. Je wordt overal voor uitge
nodigd, en over geïnformeerd. Als je het
later meer zelf moet gaan invullen, keuzes
gaat maken, dan wordt het misschien wel
anders."
HIJ: „De kleinschaligheid van Zeeland
heeft beslist grote voordelen. Daardoor -en
door mijn positie- kom ik hier veel meer
dan in Amsterdam in contact met de kun
stenaar. Ik kan hier veel gemakkelijker met
ze praten. Dat is heel goed. Wat er hier is
consumeer ik heel intensief. Het landelijke
karakter heeft nog een belangrijk aspect:
de amateur-deelname aan cultuur. Die is
hier erg groot en van een hoog niveau.
Neem nou het amateurtoneel dat te zien is
in Middelburg en Vlissingen, dat mag er
zijn hoor.
ZIJ (instemmend): „Alle stukken die ik in
het Minitheater in Middelburg heb gezien
waren goed. Laatst nog 'Caligula', dat
vond ik echt prachtig. Toen dacht ik: of ik
nu in Amsterdam zit of hier, ik merk geen
veerschil! Maar: er is hier geen vanzelfspre
kend, zich dagelijks manifesterend cultu
reel klimaat, in tegenstelling tot de Rand
stad. Of het is nu misschien een beetje op
gang gekomen. Daarom vind ik het zo
belangrijk om er met alle mogelijke midde
len en steun -óók van de overheid- voor te
zorgen dat het zich ontwikkeld."
HIJ: Dat vind ik nou weer zo merkwaar
dig. Als het eens -in het algemeen gespro
ken- aan de orde komt, dan weet men wel
te vertellen hoe duur die Zeeuwse Biblio
theek toch is of hoe veel subsidies er in
Nieuwe Muziek gaan, maar heeft men het
niet over de waarde. Dat je die zaken als
waardevol kan ervaren, ook al zou je ze
persoonlijk niet waarderen. Ik merk nog
wel eens dat het besef ontbreekt dat dit
dingen zijn die specifiek interessant zijn, die
er boven uitsteken. De nationale aandacht
voor Zeeland danken we aan Nieuwe
Muziek, de Nazomer Festivals, de uitrei
king van de Four Freedoms Awards. Ik heb
weieens het gevoel dat een deel van de
Zeeuwen dat niet beseft, niet op de juiste
waarde schat. Ik denk dat het juist heel
belangrijk is voor Zeeland. Al realiseer ik
me wél dat de aandacht voor dit soort
opvallende, unieke evenementen ook wel
voortkomt uit het idee: dat verwacht je
niet in de provincie. Waarom heeft de Zee
land Cultuurmaand destijds een prijs
gekregen? Omdat je zoiets niet zou ver
wachten in Zeeland, aldus het juryrapport.
Dat stoort me dan weer.
Cultuur-in de breedste zin van het woord-
wordt niet altijd op waarde geschat in dit
gewest. Is dat typisch Zeeuws of is het iets
van alle regio's?
HIJ: „Men noemt het Zeeuws, maar het is
het niet. Het is kenmerkend voor landelijke
gebieden. Een sterk ontwikkeld sociaal
netwerk waardoor mensen zich frequent in
verschillende situaties ontmoeten. Dan
ontstaat altijd wat we conflict vermijdend
gedrag zouden kunnen noemen: niemand
op de tenen trappen, want als je ruzie
maakt met iemand in de sportclub heb je
tegelijkertijd ruzie met dezelfde persoon in
politieke kring, kerkelijke kring, het school
bestuur en om het even welk ander
bestuur. Daar komt mogelijk ook uit voort
dat men zijn eigen persoonlijke culturele
4 Zeeuws Tijdschrift
