Daarmee diende de naam van Luther als
etiket voor alle mogelijke religieuze stro
mingen, ook voor de Dopers soms, die
zich een tiental jaren later manifesteer
den.
In 1555 deed Karei V afstand en droeg
hij zijn bevoegdheden over aan zijn
zoon Filips II. Deze vertrok vier jaar later
naar Spanje. Zijn halfzuster, Margaretha
van Parma nam als landvoogdes het
bestuur van de Nederlanden voor hem
waar. In deze jaren werd de invloed van
de Franse reformator Johannes Calvijn
steeds duidelijker merkbaar. Vooral in
Vlaanderen en Brabant - en natuurlijk
ook in Zeeland - kreeg de hervorming
naar Calvinistisch model na het midden
van de eeuw grote aanhang. De beel
denstorm begon dan ook in Vlaanderen.
Met deze gewelddadige uitbarsting
werd pas echt duidelijk hoe hoog de
spanningen waren opgelopen.
Margaretha van Parma ging en de nieu
we landvoogd Alva kwam. Hij was een
Spaanse militair en had b.v. heel eigen
opvattingen over het begrip "eer". Hij
was - met een pak uitgebreide volmach
ten op zak - gekomen om de ketterij uit
te roeien en nogmaals een poging te
doen het absolutisme te vestigen. Zijn
"Raad van Beroerten" wilde afrekenen
met wat er nog aan verzetshaarden op
politiek en kerkelijk gebied over was.
Alva deed wat hem was opgedragen en
dat gaf hem uiteindelijk zijn dubieuze
reputatie in de geschiedenisboekjes.
Velen werden ter dood gebracht, wie
kon dook onder of probeerde te vluch
ten.
Bewustwording
"Alva staat te boek als een "slechterik".
Iemand die er met de botte bijl op
inhakte. Maar uit wat ik tegen kwam
blijkt, dat Alva geen wreedaard was",
zegt mevrouw Rooze stellig, "hij had
andere waarden en normen dan de
mensen in de Nederlanden. Dat staat
wel vast. Maar hij liet niet zomaar men
sen afmaken. Hij wilde bovenal het
koninklijk gezag herstellen. Hij was ook
een mens, die reageerde op de krachten
die in die periode op elkaar aan het
inwerken waren. Daar kon niemand zich
aan onttrekken. Hoe meer verzet er
kwam tegen het wettig gezag, des te
sterker moest de kracht zijn om dat weer
neer te slaan. Maar uiteindelijk zou blij
ken, dat er fundamenteel iets was ver
anderd. Mensen deden niet meer kri
tiekloos wat hen werd opgedragen. Het
eigen denken, de persoonlijke mening
nam een belangrijker plaats in. Dat is
een grote stap geweest en dat was
natuurlijk niet meer terug te draaien.
Maar voor de rest waren de mensen
toen niet veel anders dan de mensen nu.
In de oude archieven kwam ik ook ver
zuchtingen tegen over de haat en nijd
onder mensen, bijvoorbeeld in een
gerechtsregister uit St. Maartensdijk.
Bijkbaar is dat iets van alle tijden. Het is
me tijdens mijn onderzoek ook opgeval
len, dat de politieke factor veel belang
rijker was, dan ik altijd had aangeno
men. De religie en de politiek waren in
die tijd nauw met elkaar verweven.
Ik heb, als ik alles zo op een rijtje zet,
gewoon het verhaal van de Zeeuwse
mensen in de 16e eeuw willen vertellen.
Het veranderingsproces waar ze toen
inzaten. De stromingen die aktief waren.
De nieuwe kerkelijke bedding, die voor
al werd gevonden in het Calvinisme.
Maar ook het verhaal van de Doopsge
zinden kreeg een plaats in mijn boek.
Die waren moeilijk op te sporen, want
ze hielden zich meer verborgen. Maar
de Dopers hebben ook recht op een
plaatsje in het licht, vind ik. Het waren
hier in Zeeland aanvankelijk niet alleen
maar de Calvinisten, die de dienst uit
maakten".
Wie (of wat, welk gedachtengoed) heeft je in je leven 't meest geïnspireerd?
De Psalmen
Wie heeft de meeste invloed op je gehad en waarom?
Mijn man. Ik heb veel van hem geleerd. Hij heeft me dingen leren zien, zoals
hij ze ziet en dat blijkt een verrijking van mijn zienswijze.
Waar ben je het meest trots op in wat je hebt bereikt?
Mag de vraag zijn: waar bent u het meest blij mee? Ik vind het n.l. geen ver
dienste. Dat m'n kinderen geworden zijn, wie ze nu zijn.
Wat zou je graag een keertje overdoen?
Al die keren, dat ik te snel ongeduldig was.
Wat is voor jou de essentie van je leven?
Leren met mijn medemensen
32 Zeeuws Tijdschrift
