GJ.C. (Gert-Jan) Buth (44),
Serooskerke (S.). Hoofd
Terreinenbeheer van het Zeeuws
Landschap, bestuurslid van
Natuur- en Vogelwacht
Schouwen-Duiveland.
rikzee woon, of in Haamstede, Bruinisse
of waar dan ook.
Veranderingen? Het wordt voor mij als
archivaris eenvoudiger omdat ik straks
niet meer met zes gemeenten te maken
heb maar nog slechts met één gemeen
tebestuur. Ik ben nu nog in dienst van
een gemeenschappelijke regeling die
wordt gevormd door de zes gemeenten,
straks resorteer ik formeel onder het col
lege van b en w van de nieuwe gemeen
te. De lijnen kunnen wat korter worden,
hoewel het ook weer zo is dat het over
meer schijven gaat omdat de gemeente
lijke organisatie immers groter wordt. De
uitvoering van het werk blijft overigens
voorlopig ongewijzigd. Alle andere
ambtenaren van de oude gemeenten
gaan in januari over naar een tijdelijke
huisvesting is Zierikzee, echter wij van
het -nieuwe- gemeentearchief blijven
voorlopig nog achter in de gemeente
huizen. We blijven nog werkzaam op vijf
lokaties totdat er een nieuwe centrale
huisvesting is voor het gehele gemeen
telijke apparaat, uiterlijk over vier jaar.
Vanaf dat moment zal ons werk pas effi
ciënter worden en gaat een lang
gekoesterde wens van een centraal
archief voor het hele eiland in vervulling.
Dat zal ook zijn uitstraling hebben naar
onze dienstverlening aan de belangstel
lende burgers. Die hoeven straks niet
meer alle lokaties af om hun informatie
te verzamelen.'
Ook nadelen? 'Laat ik het zo zeggen:
het voordeel van de huidige situatie is
dat wij als streekarchivariaat werkten in
het verlengde van de gemeenten. We
hebben maar een beperkte menskracht
en we hebben in het verleden dan ook
vaak voortgebouwd op het werk in de
verschillende gemeentesecretarieën.
Door middel van de collega-ambtenaren
ter plaatse hadden we allerlei lijntjes uit
staan naar de samenleving en daar kon
den we heel gemakkelijk gebruik van
maken. Dat zal straks veel minder wor
den, omdat de binding met de plaatselij
ke bevolking allengs minder wordt.
Veel ambtenaren zullen op den duur
richting Zierikzee verhuizen. Maar: je
kunt het ook zien als een uitdaging! Als
je straks minder contact krijgt met de
bevolking omdat die minder snel naar
jou komt, moet je andere middelen
inzetten. Zelf naar hén toe gaan, open
dagen organiseren enzovoorts'.
De toekomst? Geen toekomst zonder
verleden, zeker voor een streekarchiva
ris. 'Deze herindeling staat in een lange
traditie. Al in de 17e eeuw is men -op
kleine schaal- begonnen om heerlijkhe
den (de voorlopers van gemeenten)
samen te voegen. Voornaamste argu
ment: een te gering aantal inwoners en
daardoor te weinig kandidaten voor
bestuursfuncties. In de Franse Tijd is er
vervolgens ook het nodige gedaan om
samenvoegingen tot stand te brengen,
maar van gemeentelijke herindelingen is
pas sprake in de gemeentewet van
1851. Aanvankelijk werden die steeds
tegengehouden door verzet van de
plaatselijke bevolking. Zelfs tegen grens
correctie heeft men zich met hand en
tand verzet. Als je het naleest valt op
hoe emotioneel dat verzet was! Ook
latere discussies over herindeling stuitten
op grote weerstand. De Waters
noodramp van 1953 is het grote keer
punt. Daarna komt er eerst één water
schap voor het hele eiland en dringt ook
het besef door dat het met de gemeen
ten zo niet meer kan. Criterium wordt
een inwonertal van 2000. Alleen Zierik
zee en Bruinisse halen dat. De 16 ande
ren komen in aanmerking voor herinde
ling, die in 1961 wordt ingevoerd,
ondanks hevige en emotionele protes
ten. In de jaren negentig komt, zowel
van hogerhand als van onderop, de dis
cussie opnieuw op gang en wordt de
gemeentelijke herindeling -ondanks ver
zet- breed gedragen. Opvallend is dit
keer dat het emotionele aspect een
onderschikte rol speelt. Vooral rationale
argumenten komen nu naar voren. Er is
ook sprake van gewenning; het wordt
gezien als een natuurlijke ontwikkeling.
Ik zeg wel eens bij wijze van serieus
bedoelde grap: wil je de les van de
geschiedenis leren? Het zal niet bij deze
herindeling blijven! Het zal echt nog wel
eens zo zijn dat we het in een nóg gro
ter verband zullen moeten zoeken.'
En de nabije toekomst? 'Het nieuwe
gemeentebestuur van Schouwen-Duive-
land is nu aan zet. Zij staan voor een
taak. Wij als burgers moeten kijken hoe
zij gaan opereren. Ik denk dat het heel
belangrijk is hoe zij als bestuur met de
burgers om zullen gaan. Ik wijs in dat
verband weieens op de aanpak die de
gemeente Borsele destijds heeft gekozen
met veel aandacht voor de vele kleine
kernen. Dat zou ook goed zijn voor
Schouwen-Duiveland. Als gemeentebe
stuur heel duidelijk aangeven: mensen
we zijn er voor jullie. Het is niet zo dat
jullie alleen maar naar Zierikzee moeten
komen, wij komen ook naar jullie toe. Als
dat hier ook lukt dan denk ik dat je de
contouren kunt krijgen voor een goede
toekomst: een goed contact tussen de
samenleving en het gemeentebestuur!'
'Persoonlijk maakt het me niet zo veel
uit. Ik denk eerder aan de activiteiten op
het gebied van natuurbescherming waar
we wél het verschil zullen merken. Als
natuurbescherming hebben we altijd al
gepleit voor een grotere gemeente om
dat we de laatste jaren nogal eens tegen
dorpspolitieke zaken aan liepen. Grote
ontwikkelingen die dan toch op een
ouderwetse, kleinschalige, dorpse ma
nier gerealiseerd werden. Ons idee - of
in ieder geval onze hoop- is dat het nu
toch een beetje anders zal gaan. Effi
ciënter en professioneler. Neem nu de
ontwikkeling van recreatieparken, dat
moest elke gemeente voor zich doen en
het leek soms wel een beetje op een
wedstrijdje tegen elkaar. Voor ons was
het dan heel moeilijk om mee te praten,
bezwaar te maken, te pleiten voor een
meer integrale aanpak. Voor de wethou
der of burgemeester was het blijkbaar
toch erg moeilijk om iets verder te kijken
dan de eigen gemeentegrens. Om die
reden was herindeling volgens ons hard
nodig!'
De grotere afstand bestuur-burgers een
nadeel1 'Nee, ik denk het niet hoor.
Allerlei zaken worden nu eenmaal als
maar grootschaliger. Kleine bankfilialen
verdwijnen, waterschappen worden
samengevoegd. Je weet eigenlijk niet
Zeeuws Tijdschrift 13
