Redactioneel
Dorpen
Dialectiek
Polderwind
Champagnewelvaart
Paul van der Velde
De laatste aflevering van deze zesen
veertigste jaargang is gewijd aan Schou-
wen-Duiveland. Aanleiding voor dit
nummer is de samenvoeging van de zes
gemeenten op Schouwen-Duiveland tot
één gemeente van 32.000 inwoners. Het
is een fascinerende gedachte dat na een
proces van eeuwen de gemeentegrens
samenvalt met die van het eiland. Het is
een fenomeen dat door een gedeelte
van de inwoners met gemengde gevoe
lens zal worden begroet terwijl andere
eilandbewoners het juist als een histori
sche kans zullen zien. Pieter Honhoff die
dé fotograaf van Schouwen-Duiveland
genoemd kan worden, leverde vrijwel al
het beeldmateriaal voor dit nummer dat
te beschouwen is als een fotografisch
essay over Schouwen-Duiveland. Zijn
foto's verbinden de artikelen tot een
krachtig beeld van het eiland waarvan
de omtrek als een concrete wolk in het
collectieve geheugen ronddrijft.
Karen Kroese bracht tijdens een reis van
twee dagen over het eiland heden, ver
leden en toekomst met elkaar in gesprek.
Ze laat indrukken van het eiland overlo
pen in commentaren van inwoners en
vice versa die een indruk geven van de
verscheidenheid van het eiland en zijn
bewoners. Hans Binneveld, hoogleraar
maatschappijgeschiedenis van beleid en
bestuur aan de Erasmus Universiteit in
Rotterdam, nestelde zich twee jaar gele
den in de Kop van Schouwen-Duiveland.
In zijn overdenkingen 'Mijn Dorp 1' en
'Mijn Dorp 2' probeert hij zich met zijn
nieuwe omgeving te verstaan. Hij
schreef ze enige tijd voor de samenvoe
ging toen de strijd om het behoud van
de onafhankelijkheid van de gemeenten
nog in volle gang was. Hij schrijft ironise
rend: "Opgaan in een grotere bestuurlij
ke eenheid zal neerkomen op cultuur-
moord. De bereidheid offers te brengen
tot behoud van de zelfstandigheid is
groot. We zullen onze strijd voortzetten
tot het laatste duin is afgegegraven en
de duizendste camping kan worden ge
opend."
Peter van Houte interviewde vertegen
woordigers uit diverse lagen van de
Schouwen-Duivelandse bevolking. De
streekarchivaris H. Uil juicht niet over de
herindeling omdat volgens hem de
afstand tussen bestuur en burgerij groter
wordt. De hoofdredacteur van de Zierik-
zeesche Nieuwsbode, A.H.M. van den
Nouweland, daarentegen is van meet af
aan voorstander geweest van de herin
deling omdat volgens hem daardoor de
stootkracht van het eiland als geheel ver
groot zal worden. Voor weer anderen
lijkt het toch wel historische verschijnsel
merkwaardig genoeg weinig te beteke
nen.
Dirk Haanman laat de herindeling links
liggen. In zijn column gaat hij in op de
discussie in de Zeeuwse samenleving
over het gebruik van dialect als commu
nicatiemiddel bij het openbaar bestuur.
Een verklaard voorstander is de Commis
saris van de Koningin, W. T. van Gelder.
De nieuwe burgemeester van de
gemeente Schouwen-Duiveland denkt er
wellicht anders over. Terwijl gemeenten
worden samengevoegd met als voor
naamste argument dat het een beter
bestuur mogelijk maakt, is de kans groot
dat dit bewierookte voordeel opgaat in
een Babylonische spraakverwarring.
Voor de dichter Ed Leeflang die al ge
ruime tijd in Amsterdam woonachtig is
maar lang geleden twaalf jaar leraar
Nederlands aan de rijksscholengemeen
schap in Zierikzee was, heeft Schouwen-
Duiveland nog niets aan zeggingskracht
ingeboet. Voor hem is het een talige
ruimte die nog dikwijls in zijn poëzie
doorklinkt of zoals het op het einde van
zijn gedicht 'Allerzielen' heet: "Roep
dan, de polderwind vertaalt je."
Gerdi Preger spreekt in de derde afleve
ring van de serie Spraakmakende
Zeeuwse Vrouwen met het Schouwen-
Duivelandse fenomeen Ria Geluk. Ze is
kroegbazin, boerin, kruidenier en lid van
Provinciale Staten. Die laatste functie
zou ze graag opgeven voor die van lid
van de nieuwe gemeenteraad. Ze heeft
een duidelijke mening over het functio
neren van het bestuur: "Ik vind dat
bestuurders over het algemeen strikter
zouden moeten zijn wat hun werk be
treft. Je kunt niet alles met alles combi
neren. Je moet oppassen voor belangen
verstrengeling." Ze pleit tevens voor
klantvriendelijke openingstijden van het
gemeentehuis. Het ambtelijk apparaat
moet zich volgens Geluk aan de burgers
aanpassen en niet andersom.
R. van Bremen, ambtenaar van de pro
vincie, onderscheidt in zijn bijdrage vier
vestigingsplaatsen van pensioenmigran
ten die in Zeeland komen wonen:
Schouwen-Duiveland, Noord-Beveland,
Tholen en speciale woonprojecten.
Daarvan heeft Schouwen-Duiveland de
meeste aantrekkingskracht vooral op
vermogende senioren uit de Randstad.
Haamstede en Renesse zijn absolute top
pers en beginnen te lijken op het Dom
burg van het vorige fin de siècle.
Max Dendermonde beleeft in zijn ver
haal 'Schouwen, de ruistuin van Zeeland'
een pijnlijke confrontatie. Bij een recent
bezoek ontdekte hij dat het eiland van
zijn herinnering waar hij nog voor de
invasie van de welgestelden geruime tijd
woonde, niet meer bestaat: "Overal
hangt een atmosfeer van grote, zelfs van
te grote, champagnewelvaart, van een
duurte waarin voor een gewone Neder
landse schrijver geen plaats meer is."
Gelukkig voor Dendermonde staat zijn
huisje dat ooit geschonken werd door de
Oostenrijkse regering na de waters
noodramp er nog ongeschonden en in
alle eenvoud bij. Daarom kan de 'Ter-
stondse Heimwee' van de 'arme schrij
ver' er zich nog steeds aan hechten.
Dit nummer wordt zoals gebruikelijk
afgesloten door de Signalementen en de
Culturele Berichten. Zoals de lezer zal
opmerken bevat dit nummer tevens de
inhoudsopgave van de de jaargang
1996. Rest mij u namens de redactie en
het bestuur van het nog steeds zelfstan
dige en niet overgenomen Zeeuws Tijd
schrift het beste voor 1997 toe te wen
sen.
Zeeuws Tijdschrift 1
