Zo licht als een vlinder James McNeill Whistler (1834-1903) in Holland Was het zijn voorkeur voor Japans papier en Japanse meesters die Whistier ertoe had gebracht zijn monogram JW na 1869 langzaamaan te veranderen in een vlinder? J. McNeill Whistler, Self-portrait, krijttekening, ca 1890. FRANCISCA VAN VLOTEN Deze poëtische estheticus die vlinderlicht langs de ran den van de samenleving streek als waren zij de te ver sieren lijsten van zijn schilderijen, deze bohémien en dandy die scherp en geestig kon zijn en the gentle art of making enemies voortreffelijk beheerste, was tegelijker tijd een bloedserieus kunstenaar die wist hoe belangrijk een juiste presentatie en tentoonstelling van werken was. Tot ver in de twintigste eeuw heeft zijn oeuvre gro te betekenis gehad voor de ontwikkeling van de prent kunst en van de fotografie. Zijn compositievermogen was uitzonderlijk. Schat plichtig aan Rembrandt en Frans Hals, was hij op zijn beurt een voorbeeld voor kunstenaars als Witsen en Breitner. Tijdens zijn eerste bezoeken aan Nederland, in het voorjaar en de zomer van 1863, was Whistier voort durend op zoek naar Oudhollands papier waarvoor hij, meer nog dan voor Japans papier, een passie had maar dat steeds moeilijker te verkrijgen was. De literator Carel Vosmaer kon hem eraan helpen. Herhaalde malen kwam Whistier naar Nederland. Voor de mooi verzorgde tentoonstelling van voorname lijk etsen en aquarellen die tot begin november in het Rijksmuseum te zien was, heeft men behalve uit de col lectie van het Rijksprentenkabinet kunnen putten uit verzamelingen van vele instellingen en particulieren. Het accent ligt weliswaar op de reizen die Whistier in 1863 en 1864, in de jaren tachtig, en tenslotte in 1900 en 1902 naar Nederland maakte, maar ook zijn Engelse en Venetiaanse werk is vertegenwoordigd. Het boek Whistleren Holland is gebaseerd op de uitvoeri ge studie dieJ.F. Heijbroek in 1988 in het Bulletin van het Rijksmuseum publiceerde en op de in 1995 versche nen catalogue raisonné van Whistiers aquarellen, pastels en tekeningen door Margaret F. MacDonald. De weg naar Nederland James Abbott McNeill Whistler werd in 1834 geboren in Lowell, Massachusetts. Hoewel hij zijn leven lang de Amerikaanse nationaliteit behield, heeft hij maar relatief korte tijd in de Verenigde Staten doorgebracht. Zijn va der werd in 1843 als civiel ingenieur bij de aanleg van de spoorweg St Petersburg-Moskou aangesteld; de fami lie verhuisde naar St. Petersburg om in 1849, na het overlijden van Whistier sr, naar huis terug te keren. Whistler jr, die in Rusland al tekenles had gekregen, kon bij bezoeken aan zijn halfzusje Deborah in Londen snuffelen in de indrukwekkende prentverzameling van zijn zwager Francis Seymour Haden, een welgesteld chirurg en amateur-etser. Op aanraden van Haden volg de hij er bovendien colleges over kunst aan de Royal Academy. Een militaire loopbaan in de voetsporen van zijn bij het Amerikaanse leger opgeleide vader ruilde hij in Zeeuws Tijdschrift 25

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1997 | | pagina 27