Groot-Vlaanderen
en het eilandgevoel
dere hangbroek, 'voor een opera of mu
sical ga je naar Antwerpen of Breda, je
moet voor je cultuur wat over hebben!'
In- en uitpraten tot in de kleine uurtjes,
dat was de uitkomst.
Aardiger dan het verhaal hoe het die
avond ging is te vertellen wat er aan ont
brak. Samenhang natuurlijk, maar dat
hoort in geen enkele kroeg thuis; dat is
er sowieso niet. Door het gerinkel van de
glazen versta je nu eenmaal maar een
deel. Van de andere kant overbrugt alco
hol altijd alle tegenstellingen. Gaande
weg de avond werd het wel beter, maar
helaas kwam niemand op de gedachte
om te zeggen dat politici nou eenmaal
korte-termijn denkers zijn, en kunste
naars en cultuurmakers werkers van de
lange baan: die hebben een looptijd no
dig en moeten groeien, terwijl politici
zich van de ene belofte naar de andere
haasten.
Mensen die iets wilden zeggen over
een goed galerie-beleid in samenhang
met een Centrum voor Moderne Kunst,
zoals de galeriehoudster Lia Hektor van
Galerie T, kwamen gewoon niet aan het
woord, of hapten alleen maar tabaks
rook. Iemand riep smalend iets over
volkswoningbouw op de plek van het
Museum 13/9, waarop Strous zich weer
in de ring wierp, en opmerkte dat daar
over heus nog niet het laatste woord was
gezegd. Terwijl hij juist tevoren een
standpunt pro woningbouw had ingeno
men. Even werd de geest van Aldo van
Eijk zelfs vaardig over de menigte, maar
dat kan ook illusie zijn geweest. Jammer
dat Barbara Jean almaar aan de telefoon
werd geroepen, want zij had dit punt als
geen ander kunnen onderbouwen.
Wat mij zo teleurstelde, was dat
praktisch niemand de gelegenheid te
baat nam om de politici eindelijk eens de
oren te wassen. Telkens als de zelfge
noegzaamheid tot aan het plafond rees,
werd er een pauze ingelast. En dat ter
wijl de meest kritische Zeeuwen die
avond bij elkaar zaten!
Het is al bijna donker
in Zeeland
Natuurlijk werd er nog even geflirt tus
sen Middelburg en Vlissingen over een
culturele verloving. Ja: Walcheren moest
maar één gemeente worden. Totdat ie
mand fijntjes opmerkte dat helemaal nie
mand om de vorige gemeentelijke herin
deling had gevraagd. Zo waren we weer
terug bij provincialisme en burenhaat.
Toch een kernvraag natuurlijk: als je als
twee kleine steden samengaat, begin je
dan met culturele samenwerking, of
komt dat helemaal aan het eind? Maar
nee, er werd weer gestacheld over de
Markt van Middelburg en over de vraag
ofjohan de Koning nou uit de race om
de inrichting van de markt was gestapt,
of dat-ie eruit gegooid was. Eruit ge
stapt. Ook het gemekker om geld was
weer niet van de lucht. Nou ja, iedereen
wilde wel wat meer: daar was tenslotte
overeenstemming over.
Het had zo mooi kunnen zijn: cul
tuur in een regio als Zeeland is brood en
boter: je hebt het dagelijks nodig, en het
is beslist geen luxe. Iets daarvan zweeft
ook wethouder Strous voor de geest met
zijn visie 'meer kunst in de openbare
ruimte' (en de Vleeshal iets korten op
exposities). 'Eindelijk wordt het socia
lisme zichtbaar!' riep iemand. Maar gaat
het om kunst voor het volk? Een stapje
verder en je staat voor de vraag wat je
bij voorkeur moet bevorderen: professio
nele kunst of amateurkunst?
Nogmaals het had zo mooi kunnen
zijn: wie Zeeland vanuit een heli bekijkt
en dan alle resultaten van alle kunst
uitingen intekent, die ziet een net dat
over de hele landkaart is getrokken met
tientallen knooppunten en verbindings
lijnen, sommige heel verrassende. Over
dat net ga je dan praten: over hoe dicht
zo'n net moet zijn, en hoe je de aan
dacht moet verdelen. Je ziet dan ook wat
Op de zonnigste februaridag sinds 1961
kwam ik terug thuis als "tij-ouder" van
het hockeyteam van mijn dochter. We
waren die middag te gast geweest in een
plaats in West-Brabant waar het roem
rijke roomse verleden nog duidelijk
zichtbaar aanwezig is.
Het silhouet van de grote koepel van de
replica van de Sint-Pieter in Oudenbosch,
waarin nu een film wordt opgenomen,
zie je van verre imponerend oprijzen uit
het vlakke landschap.
Het deed mij terugdenken aan de lange
tochten per automobiel door Midden-
Zeeland in de jaren zestig.
Zo eens in de zoveel tijd werd in
familieverband de reis van mijn geboor
tegrond Zeeuws-Vlaanderen ondernomen
naar twee West-Brabantse kostscholen.
De meisjes in de familie bij de nonnen in
Etten-Leur en de jongens bij de paters in
Oudenbosch. Zo werd eindjaren vijftig
dat door veel katholieke boerenfamilies
in Zeeuws-Vlaanderen geregeld. Uit in
middels vergeelde jaarboeken van mijn
vader over zijn schooljaren in 'De Ruwen-
berg', dat nog dieper verscholen ligt in
het provinciaal veld is, en wat gemeen
telijk, en zelfs wat de verbindingen met
het Rijk zijn. De Provincie ontbrak (afge
zien van het statenlidj.de Looff, en Frans
van Kollem (Groen-Links), die zich onop
gemerkt onder de toeschouwers had ge
mengd) die avond op een vreselijke ma
nier. Geen De Kok, geen Van Aspert, nie
mand. Misschien zaten zij nog in hun
Maaiveld te ploegen.
Als we met z'n allen niet opassen,
dan wordt het nooit beter met de cultuur
in Zeeland. Dan blijft het praten en
schreeuwen over niks, zoals dat hoort
aan de toog, maar niet in een salon. Poli
tici met driemaal modaal en kunstenaars
met een ondersteuning kunnen dan maar
beter met hun vriendin koffie gaan drin
ken in het Schuttershof. Om daarna een
film te gaan zien in het Theater. Of ge
woon naar Domburg rijden om de zon te
zien ondergaan. Beter kunst consumeren
dan erover praten. Mooi hè, schat, die
zon? Ja, praat maar niet meer, het is al
bijna donker in Zeeland.
Pieter Schoonheim
het Brabantse land, maak ik op dat reeds
sedert vele jaren daarvoor er ook al
sprake was van een zekere rooms inge
kleurde middelbare school-blijheid in het
land van Van Gogh.
Waarom vertel ik u dit eigenlijk?
Welnu, een artikel van de hand van Dirk
Haanman in het laatste nummer van het
Zeeuws Tijdschrift over de angstige
Zeeuws-Vlaamse blindedarmgevoelens
geeft daar alle aanleiding toe. Volgens
hem zijn Zeeuws-Vlamingen op een onei
genlijke manier bang voor een toekom
stige Westerscheldetunnel en (planologi
sche) overheersing vanuit het vermale
dijde Middelburgse bestuurscentrum. Hij
koppelt het Zeeuws-Vlaamse zoeken naar
isolement aan een verlangen naar lijden
dat katholieken eigen zou zijn.
Helemaal mis meneer Haanman....
Ik heb u al geschetst dat in vroegere
dagen velen uit het landje-apart, die ter
plaatse enige bestuurlijke invloed uitoe
fenden, met gezwinde spoed per auto
door de dorpen van Midden-Zeeland,
Walcheren links van de tweebaansweg
lieten liggen.
Zeeuws Tijdschrift 29
