Gruwelen
van het onderwijs
Alleen al het noemen van haar naam geeft
me een gevoel van warmte: zuster
Leontine. Een non, die zich op de kleuterschool aan
de Wijngaardstraat met veel liefde over de kleuters
ontfermde en ook mij onder haar hoede nam. Zij
maakte mijn eerste onderwijservaring tot iets spe
ciaals.
Liefde voor de leerling is het voornaamste instru
ment dat een onderwijsgevende heeft. Maar hoe ver
schillend was daarna de lagere school, met als hoofd
zuster Clara. In de laagste klassen heersten burger-
onderwijzeressen. Er mocht niet worden gepraat en
ze knepen mijn arm bont en blauw, tot bloedens toe,
omdat ik linkshandig was en rechts niet netjes
schreef. Ik herinner me uit de eerste klas, dat ik een
half uur lang met twee vingers omhoog zat omdat ik
een "grote boodschap" moest doen. Toen ik einde
lijk naar de w.c. mocht, was het te laat.
Veel leuker was de tijd na school. In de vijfde en de
zesde klas van de lagere school groeide mijn inte
resse voor de natuur. Ik haalde kranten op, bezorgde
boeken en zaagde met mijn vader hout voor de ka
chel om aan geld te komen om natuurboeken te kun
nen kopen.
Ook geschiedenis interesseerde me hevig. Op de duur
had ik een aardig bibliotheekje bij elkaar gesprok
keld. Vaak trok ik met een klasgenoot zelf de polder
in. Ik bad een modelleerling kunnen zijn, als ik op
en modelschool had gezeten. Maar dat was de
Mariusschool allesbehalve.
Tegenwoordig zie je op de basisschool kinderen zit
ten werken en door elkaar lopen. In de open klaslo
kalen hangen overal kleurige dingen, die ze zelf heb
ben gemaakt. De onderwijzers heten meesterjos en
juffrouw Truus. Hoe anders was dat in mijn tijd. De
laatste tweeëneenhalf jaar van de lagere school had
ik een en dezelfde onderwijzer van een soort, die
nu niet meer bestaat. Mijnheer Kinne zal ik hem hier
maar noemen.
Mijnheer Kinne eiste absolute gehoorzaamheid en
rust. Hij leed aan onverwachte woede-aanvallen. Dan
veegde hij links en rechts de stapels schriften van
zijn bureau. Het werd dan doodstil en de jongetjes
Dirk Haanman
op de eerste banken kropen naar voren,
om ze op te rapen. Mijnheer Kinne sloeg
zijn leerlingen ook. Dat liet ik niet over me heen gaan.
Als hij me sloeg, sloeg ik terug en liep dan de klas
uit, naar huis. Een vorm van verzet dat hij niet ac
cepteerde. Op den duur herhaalde dat zich weke
lijks, soms dagelijks. Hij sloeg zonder dat er een di
recte aanleiding toe was. Dat was zijn zwakte. Als
hij op de lessenaar zat en meer dan vijf minuten al
leen naar mij zat te kijken, legde ik m'n kroontjes
pen neer en keek terug. Ijzig zaten wij tegenover
elkaar. Het wachten was dan op het moment, dat hij
weer de Idas instoof om me af te drogen.
Hij bezwoer de andere leerlingen: 'Met hem moetje
niet spelen'. Ik accepteerde het lijdzaam, ook het
feit, dat ik tijdens alle handarbeidlessen, als er film
was en op andere leuke momenten op de gang moest
staan. Als ik dagelijks moest nablijven, troostte ik
mezelf met de gedachte, dat hij ook niet naar huis
kon. Het deerde me niet, als hij maar met z'n han
den van me afbleef.
Tal van gebeurtenissen staan mij nog levendig voor
de geest. Mijnheer Kinne hield een aquarium tropi
sche visjes. Op zijn bureau stond bet busje, waar leer
lingen regelmatig een stuiver of dubbeltje in offer
den. Daar werd vissenvoer van gekocht. Op een dag
was er uit gestolen. 'Ik ga niet zeggen wie het ge
daan heeft, ik geloof dat iedereen het wel weet', zei
hij voor de klas en liet zijn ogen voor lange tijd op
mij rusten. M'n klasgenoten begrepen wat hij be
doelde en gaven me na schooltijd een flink pak slaag.
Op een dag werd ik bij zuster Clara geroepen. 'Je
moet Mijnheer Kinne je excuses aanbieden', zei ze.
'Dan komt alles goed'. Dat heb ik gedaan. 'Zeg het
nog eens wat harder', zei Mijnheer Kinne,'dan kan
de hele klas het verstaan'. 'Het spijt me', riep ik uit.
Verder veranderde er niets. Een paar maanden later
riep zuster Clara me opnieuw bij zich, weer met het
advies dat ik mijn excuses zou aanbieden. 'Waarom',
vroeg ik, 'ik heb toch niets gedaan?' 'Dat weet ik
wel', zei ze, 'maar doe het maar voor God'. 'Nee' riep
ik en sloeg de deur achter me dicht.
Pas op het laatst van de zesde klas, liet mijnheer
Zeeuws Tijdschrift 35
