De Oostkerk
een Axels avontuur
PIET DE BLAE1J Volco een Axels
avontuur. Gemeente Axel 1997.
32 blz., geïll., 5,50.
Volco is een intrigerend boekje voor jeug
digen (alle kinderen in Axel krijgen het
op school in groep acht), èn voor oude
ren die de ontvankelijkheid en fantasie
van hun jeugd hebben bewaard. Jeugdi
gen zullen het soms aan ouderen moeten
uitleggen, terwijl ouderen zich tegen
over de jeugdigen van hun taak zullen
moeten kwijten: wijsheid aanbieden om
de fantasie te laten (over)leven. Het gaat
over het Volco-project van de beeldend
kunstenaar Han Deij (1957; opleiding
kunstacademie Gent), die in 1992 het
centrum van Axel verrijkte met 17 aan
zijn fantasie ontsproten beelden van
veelkleurig terrazzo (marmer en ce
ment). Deze 17 kunstobjecten zijn in de
kern van Axel beeldbepalend en stads
hart-verbindend. In een interview met
Nico Out Zeeuws Tijdschrift. 1995,3) zegt
Deij: 'Voor het project in Axel ben ik uit
gegaan van de scharen van een kreeft, je
ziet zo'n beest, met die verschrikkelijk
mooie kleuren, die gebogen kromming
en die tandjes erin.' In het verhaal van
het boekje is Volco een jongen van
twaalf jaar in Axel die poëtisch, hapsnap
vertelt hoe hij met het leven verkeert: de
stad nu, de geschiedenis van toen en de
zeventien beelden die je niet over het
hoofd kan en wil zien: 'Ineens heeft
Volco het begrepen: die zeventien beel
den vormen samen EEN beeld. Samen
spreken ze EEN taal.'dat mensen vaak
niet mer beelden praten, maar dat alle
mensen in beelden praten. Ze begrijpen
dat een beeldhouwer met zijn handen
beeldspraak maakt.' 'Hij maakt het met
zijn handen, en gaf het een naam met
zijn taal. Beeldspraak.' 'Het werd een
DENKbeeld over GESCHIEDENIS. Een zin
van zeventien lettergrepen in beeldende
taal.' Volco is een boekje dat de fantasie
42 Zeeuws Tijdschrift
goed doet. Voor ouderen richt het de
aandacht op Han Deij. Het doet hen ver
der beseffen dat men altijd beter moet
kijken, en dat men - ook om die reden -
(weer) naar Axel moet.
'Een heerlyk stuk der Hedendaagsche Bouwkunde'
W TfMw
IsA
PETER SIJNKE en ANNEKE VAN
WAARDEN-KOETS (red.)
De Oostkerk.
De Koperen Tuin, Goes 1997.
ISBN 90-72138-70-8,
112 blz., geb., 39,90.
De Oostkerk, met twee ondertitels 'Een
heerlyk stuk der Hedendaagsche Bouw
kunde' en 'Geschiedenis en restauratie
van de Middelburgse Oostkerk', meet 21
x 29,5 cm en bevat qua inhoud bijna
evenveel illustraties (110 stuks) als tekst.
Dit boek, samengesteld door de archiva
ris en adjunct-archivaris van Middelburg
en met tekstbijdragen van nog vijf ande
ren, is uitgegeven in opdracht van de ge
meente Middelburg. Het is verschenen
ter gelegenheid van de restauratie van
dit 'heerlyk stuk'. Een dergelijke uitgave
is inmiddels een soort traditie geworden
bij de restauratie van een belangrijk mo
nument in Middelburg. Het is te hopen
dat de gemeente deze goede gewoonte
in ere houdt, en dat andere gemeenten
haar navolgen. Een andere reden voor de
uitgave was de hardnekkig sluimerende
wens om de uit 1800 stammende 'Be
schrijving van de Oostkerk' van de
Middelburgse stadsarchitect Jan Bosdijk
(1745-1808) te publiceren. De Oostkerk
begint met een situering en beschrijving
van kerk en stad Middelburg in de 16e en
17e eeuw. Het volgende hoofdstuk be
schrijft de bouw (1646/1648-1666/1667)
van de Oostkerk, de eerste kerk in
Middelburg die speciaal voor de protes
tantse eredienst werd gebouwd, met veel
historische, technische en kunsthistori
sche gegevens. Een aparte beschrijving
wordt gewijd aan het orgel van de kerk;
ook hier wordt de geschiedenis onder
bouwd door de vermelding van vele de
tails en exacte bijzonderheden. Het
vierde hoofdstuk is gewijd aan de restau
ratie van de kapconstructie van de koe
pel in de jaren 1995-1997. Hierin wordt
naast de bouwgegevens een goed lees
baar verhaal geschreven over de vereiste
technische voorzieningen en hoe die uit
eindelijk zijn gerealiseerd. Het boek sluit
af met de al eerder genoemde Beschrij
ving door Bosdijk, een adembenemende
inventarisatie van transacties, kosten, en
gebruikte (hoeveelheden) materialen.
Het liefste mag ik komend naar Middel
burg uitzien naar de koepel van de Oost
kerk en in Middelburg kijk ik naar hem
om. Door dit boek heeft de Oostkerk
voor mij een nog mooiere patine gekre
gen en is zij mij nog liever geworden.
J.A. TRIMPE BURGER
De Romeinen in Zeeland. Onder de
hoede van Nehalennia.
Provincie Zeeland,
Middelburg 1997.
ISBN 90-71565-50-5,
68 blz., 7,50.
Behalve de vondsten onder het duinzand
van Domburg (350 jaar geleden) en voor
de kust van Colijnsplaat (1970) zijn er
van de aanwezigheid der Romeinen meer
sporen in de Zeeuwse bodem gevonden.
De Romeinen in Zeeland (zesde deeltje in
de reeks cultuurhistorische uitgaven van
de provincie Zeeland) beschrijft deze
aanwezigheid (circa 57 v. Chr. - 406/407
n. Chr.) in de meest brede zin, zodat niet,
zoals vaak, alleen de Nehalennia-verering
aan bod komt. De auteur, oud-provinciaal
archeoloog van Zeeland, geeft op
boeiende wijze in kort bestek een schets
van de 'romanisering van Zeeland', met
aan de hand van de bodemvondsten veel
aandacht voor het dagelijkse leven in die
tijd. Deze uitgave verdient lof voor de
goed leesbare veelheid aan samenhan
gende informatie. Veel kaartjes, foto's en
een begrippen- en literatuurlijst onder
steunen de tekst. Toch is het niet meer
dan een korte inleiding. Het is daarom
terecht dat de 'eindverantwoordelijke'
van de deeltjes in deze reeks, R.J. Swiers,
stelt dat dit onderdeel van de Zeeuwse
geschiedenis een uitgebreider werk ver
dient.
