TtewWeeurvse-'
ottSerwijzers
J|
ét»r
O
JACK VAN ASPERT/CHRIS VERLINDE
/DIRK DE WULF
Van dialect tot turbotaalde toekomst
van onze dialecten.
Provinciebesturen van Oost-Vlaande-
ren, West-Vlaanderen en Zeeland,
Middelburg 1997.
48 blz., gratis (zolang de voorraad strekt).
Deze brochure geeft een impressie van
de jaarlijkse interprovinciale studiedag
(30-1-1996 Hulst), die onder dezelfde
titel werd gehouden in het kader van de
reeds jarenlang bestaande culturele sa
menwerking tussen de bovengenoemde
provincies. Deze samenwerking is geba
seerd op het besef dat het cultureel be
leid en klimaat in deze drie gebieden
niet alleen gemeenschappelijke karakter
trekken hebben, maar ook duidelijke ver
schillen vertonen. Deze laatste maken
een uitwisseling waardevol en vrucht
baar. Op deze studiedag kwamen de dia
lecten aan de orde: het belang van een
goede en zorgvuldige manier van vast
leggen, de optredende veranderings
processen en de toekomstige ontwikke
lingen. Doelstellingen waren: aandacht
voor de brede betekenis van de dialecten
en het bij elkaar brengen van de daarbij
direct betrokkenen. Wanneer men kennis
neemt van de redelijk tintelende inhoud
van deze brochure, moet men constate
ren dat dit onderwerp niet alleen bij ve
len aandacht krijgt, maar dat ook menig
een op een volwassen en verstandige
manier met het dialect bezig is. De inlei
ding is (uiteraard) van de commissaris
van de koningin W.T. van Gelder ('Dialect,
we moeten het praten, en niet er over
praten.'). Daarna: prof. dr Roland
Willemyns (Brussel) met 'Moet er nog
dialect zijn? (wetenschappelijk, signale
rend, zonder scherpe conclusies). Prof. dr
Johan Taeldeman (Gent) geeft in zijn bij
drage 'De uitvlakking van onze dialecten'
antwoord op twee vragen: (1Welke ele
menten van de dialecten zijn de eerste
slachtoffers van dat uitvlakkingsproces
en welke houden het langst stand? (2)
Wie nivelleert er het eerst/het sterkst en
bij wie is de dialectresistentie het
grootst? 'Levend maar hulpbehoevend;
het Zeeuwse dialect op de wip' is de titel
van de bijdrage van dr Jan Zwemer. Van
dr Jacques van Keymeulen (Gent) is er
een praktische en instructieve verhande
ling over 'Amateurlexicografie', waarin
hij het heeft over wetenschap en dialect,
en over de mogelijke antwoorden op een
aantal vragen die men zich moet stellen
bij het maken van een plaatselijk dialect
woordenboek. Hugo Ryckeboer (Gent)
heeft een bijdrage over 'Parallellen tus
sen dialect in Frans-Vlaanderen en Zee
land'. Bijzonder leerzaam en boeiend is
de bijdrage 'Een nieuwe aflevering van
het Woordenboek van de Vlaamse
Dialecten: de vogels; een kennismaking'
van Vicky van den Heede (Gent) en dr.
Jacques van Keymeulen over de praktijk
van het werk aan het Woordenboek van
de Vlaamse Dialecten. 'Dialect en school;
een eerste kennismaking' rapporteert
over de activiteiten van Gerard
Langeraert en Piet Scheerders op een
basisschool in Westdorpe om te trachten
de jeugd kennis te laten maken met het
dialect, zodat ze het in de toekomst zul
len ervaren als een deel van hun cultu
rele bagage. Het geheel wordt afgesloten
met 'Het dialect-landschap in Oost- en
West-Vlaanderen en Zeeland', een uitvoe
rig overzicht (concrete gegevens) van or
ganisaties en personen die voor dit ge
bied actief bezig zijn op het terrein van
de dialecten; en een bloemlezing van alle
tot nu toe verschenen publicaties en an
dere informatiedragers (dialect en de
media, streektaalmuziek, zangers, vertel
lers en dergelijken in streektaal).
ANSGAR DÜRNHOLZ Het laatste
bastion. Achtergronden en gevolgen
van de slag om Walcheren.
Den Boer/De Ruiter, Vlissingen 1997.
ISBN 90-74576-18-4
224 blz., f 35.
Voor meer dan één generatie is de
Tweede Wereldoorlog de ingrijpendste
belevenis geweest: de herinneringen
hieraan zijn onontkoombaar. Voor velen
die later zijn geboren is het een intrige
rende gebeurtenis, waarmee men vaak
nog min of meer rechtstreeks via monde
linge overlevering is geconfronteerd.
Mede daarom gaat van de publicaties
over deze periode een sterke fascinatie
uit. Het laatste bastion, uit het Duits ver
taald door B.Maas, vertelt met veel om
haal maar ook met een grote hoeveel
heid details de bevrijding van 1944 van
Walcheren, waardoor de haven van Ant
werpen eindelijk door de geallieerden
kon worden gebruikt voor de aanvoer
van manschappen en voorraden naar het
front. Thema voor de schrijver, de Duitse
journalist Ansgar Dürnholz (1930) is de
'fout' die de geallieerden hebben ge
maakt door na de verovering van Antwer
pen niet direct door te stoten naar het
noorden en het gebied rond de vaarweg
naar deze plaats, Zeeuws-VIaanderen,
Zuid-Beveland en Walcheren, van Duit
sers te zuiveren. Indien de haven van
Antwerpen eerder gebruikt had kunnen
worden, zouden de bevoorradingslijnen
zijn verkort waardoor de westelijke geal
lieerden sneller hadden kunnen opruk
ken. Hierdoor zou, volgens velen, de oor
log eerder zijn afgelopen; de Russen zou
den niet als eersten in Berlijn zijn geko
men, en Nederland zou geen hongerwin
ter hebben meegemaakt. Het boek
brengt geen nieuws, maar schetst, soms
wat ronkend en simpel, de strijd om het
door de Duitsers bezette Walcheren als
een cruciaal gegeven voor het verloop
van het laatste oorlogsjaar aan het wes
telijk front. De tekst wordt geïllustreerd
met foto's en kaartjes (deels nog Duits-
en Engelstalig). Een aantal zet- en afbre-
kingsfouten is storend bij het lezen.
in de negentiende eeuw
Tme Visser
•CSÜ'
TINE VISSER Tien Zeeuwse onderwij
zers in de negentiende eeuw.
De Koperen Tuin, Goes 1997.
ISBN 90-72138-78-3,
72 blz., 19,90.
Via korte biografische schetsen (vier tot
zeven pagina's) krijgt men door de tien
beschreven onderwijzers in dit boekje
een beknopt maar veelzeggend beeld
van het (lagere school) onderwijs in Zee
land in de vorige eeuw. Bij wet van 1806
is het onderwijs in Nederland een natio
nale zaak geworden, die in Zeeland door
vijf schoolopzieners werd gecontroleerd.
In het begin is er geen enkele specifieke
onderwijsopleiding. Het 'vak' wordt in
de praktijk geleerd. Men verkrijgt een
onderwijsbevoegdheid - er bestaan vier
rangen - door een examen af te leggen.
Tine Visser, die haar gegevens vooral uit
het Zeeuwse Rijksarchief haalde, zal voor
velen met dit feitelijk-historische boekje
over de geschiedenis van het Zeeuwse
onderwijs een beeld invullen dat men
nog niet had.
Zeeuws Tijdschrift 43
