Hermanus Berserik in Domburg
Immer op weg naar een briezig paradijs
FRANCISCA VAN VLOTEN
We zijn hier in de eerste plaats gekomen om te kijken
en niet om te luisteren. Kijken zegt ons met één oogop
slag dat Berserik inderdaad een realist is. Maar wat doet
hij dan, als een engel log en loodzwaar zwevend boven
een polder, gedrenkt in een avondsfeer die de romanti
sche Duitser Caspar David Friedrich in herinnering
roept, op een groot werk uit 1973, te zien in Venlo in
het Van Bommel-Van Dam Museum?
Op 4 april 1998 opende Hans Warren de tentoonstelling
Voor anker in Domburg Nieuw werk van Hermanus Berserik,
die tot begin juni is te zien in het Marie Tak van Poort
vliet Museum in Domburg. Dat was bijna op de dag af -
iets meer zelfs - 33 jaar nadat Warren Berserik voor het
eerst ontmoette; de beschrijving van die ontmoeting is
te lezen in Warrens Geheim Dagboek, deel 8.
De schilder en graficus Hermanus Berserik (Den
Haag, 1921) werd in de jaren 1939-1944 opgeleid aan de
Haagse Academie. Onder zijn leermeesters telde hij Rein
Drayer, W.J. Rozendaal en Willem Schrofer. Drayer onder
wees hem in de beginselen van het stillevens tekenen,
Rozendaal maakte hem wegwijs in de typografie en de
grafische technieken, en Schrofer tenslotte was de man
die Item in aanraking bracht met het werk van Klee,
Kandinsky en Van Ostayen, met de raakvlakken tussen
beeldende kunst en literatuur.
Vrijwel direct na de Tweede Wereldoorlog trok
Berserik - zoals zovele jonge Nederlandse kunstenaars -
naar Parijs, rook er aan de abstracte richting van de
Ecoie de Paris en de realistische van het Parijse expres
sionisme om terecht te komen bij een realisme dat werd
gekenmerkt door een zekere stilering van onderwerpen
en, aldus de criticus Ru Penning, 'een vleugje vervreem
ding'. Terug in Nederland werd Berserik lid van ver
scheidene kunstenaarsgroepen en begon hij tentoon te
stellen. Om in zijn levensonderhoud te voorzien, werkte
hij als illustrator en ontwerper. Vele boekomslagen en
toneeldecors en -kostuums dragen zijn stempel, maar
het zou tot 1959 duren voor hij het gevoel had zijn
eigen stijl volledig te hebben gevonden.
Onmiskenbaar een Berserik
Verre reizen gaven de Haagse kunstenaar het inzicht dat
de lage landen zijn terrein zijn. Waar elders vindt men
dat steeds wisselende licht, die prachtige wolkenvelden
en de spiegeling van al dat schoons in het water?
In de loop der jaren heeft Berserik vele stillevens,
stadsgezichten, landschappen, portretten en zelf
portretten getekend, geëtst en geschilderd, soms een
combinatie van deze thema's. Niet zelden treft men op
de werken een pop, een fiets, een luchtschip, een boot
of een of ander dagelijks gebruiksvoorwerp aan - en dan
net zó dat deze niet klakkeloos te aanvaarden zijn, dat
zij langer kijken vergen.
Met de fascinerende olieverfschildering Zelfportret boven
De opening van de Berserik-
tentoonstelling in het Marie Tak
van Poortvliet Museum te Dom
burg. V.r.n.l. Hermanus Berserik,
Hans Warren en bestuur-
voorzitter Tom van de Poel, 4 april
Zeeuws Tijdschrift 17
