Wereldkunst in beeld
Een bijzonder naslagwerk voor het voetlicht
FRANCISCA VAN VLOTEN
Wie geïnteresseerd is in kunst en een zwak heeft voor
naslagwerken, kan uren zoek brengen met de Weltkunst
Abbildungs-lndex van de Duitse antiquaar, uitgever en
schrijver Thomas Leon Heck.
Hoe koud het was en hoe ver, in de winter van 1996 op
1997, staat ine nog levendig bij. Een onderzoek naar
reisbrieven uit de negentiende eeuw had mij naar de
oude Duitse universiteitsstad Tübingen, bolwerk van
kritische theologen, gevoerd.
De kou trotserend, kwam ik er ook als boekengek
volledig aan mijn trekken. Vele uren werden doorge
bracht op wankele trapjes, steeds weer reikend naar
hoger en verderweg gelegen schatten, met als summum
het boekenwereldrijk van Thomas Leon Heck, antiquaar,
uitgever en schrijver. Daar trad en treedt men een
labyrinth van de geest binnen dat eeuwen beslaat en
wat de mogelijkheden betreft misschien nog wel het
best te vergelijken is met, in hedendaagse termen,
surfen op het internet. Ik verliet dat boekenrijk met één
aanwinst, een prachtig exemplaar van Multatuli, Auswahl
aus seinen Werken in Übersetzung aus dem Hollandischen,
eingeleitet durch eine Charal<teristil< seines Lebens, seiner
Persönlichkeit undseines Schaffens von Wilhelm Spo/rr(Min
den, 1899).
Onlangs stuurde Thomas Heek mij een exemplaar
van de tweede druk van zijn Weltkunst Abbildungs-lndex
toe.
Weltlainst
Misschien is het voor Thomas Leon Heck als een toeval
ligheid begonnen. Een tijd lang notities maken van
kunstwerken die met een afbeelding zijn opgenomen in
het gezaghebbende Duitse blad Weltkunst. Aktuelle
Zeitschrift für Kunst, Antiquitaten, Biicher und ihren Markt:
Zentralorgan samtlicher Deutscher Kunst- undAnti-
quitatenhandler-Verbande en dan plotseling ontdekken dat
men in het klein met een kunst-databank bezig is die in
het groot in een behoefte zo niet een lacune kan voor
zien.
Weltkunst bestaat sinds 1930, het verscheen in frans-
talige landen ook als Le Monde des Beaux-Arts of Les
Beaux-Arts du Monde en in engelstalige als Fine Art of the
World of The World-Art Review. Anno 1998 wordt alleen de
Duitse naam gevoerd. Het prachtig verzorgde tijdschrift
besteedt evenwel nog steeds aandacht aan te houden en
gehouden veilingen over de hele wereld, bespreekt
ontwikkelingen in de kunsthandel, biedt ruimschoots
plaats aan kunsthistorische beschouwingen en telt
natuurlijk vele advertenties.
Heek begon zijn onderzoek met het jaar 1948, vanaf
enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog dus. In de on
langs verschenen tweede druk van zijn Weltkunst
Abbildungs-lndex zijn verwijzingen naar zo'n 120.000
schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken en grafische
werken opgenomen, voor zover zij tussen 1948 en 1997
in Weltkunstwerden afgebeeld en de naam van de maker
uit de tekst is af te leiden. De index is alfabetisch op
(kunstenaars)naam opgebouwd en vermeldt vervolgens
het nummer, het jaar en de bladzijde.
Toorop en Mondriaan
Ik doe een greep: Jan Toorop. Op p. 664 tref ik zeven
vermeldingen aan, de eerste van 1952 en de laatste van
1983. Omdat mij alleen de fVe/tku/ist-jaargangen 1980 en
1981 ter beschikking staan, zoek ik op 'Toorop, Jan Th.
23/813701' en vind daarToorops krijttekening Walcherens
meisje in de duinen uit 1912, begin december 1981 te
veilen bij Sotheby Mak van Waay in Amsterdam. In de
lijst die de kunstcriticus Plasschaert opstelde van Toorops
werken en in 1925 uitgaf, heet de tekening 't Eiland
Walcheren (zittend meisje) en in de catalogus van de
Domburgse tentoonstelling van 1913 is zij terug te
vinden als Meisje op een duinvraagprijs f300,-. Over
welke wegen zal dat werk van Domburg 1913 naar Am
sterdam 1981 zijn gereisd?
Eveneens op p. 664 van de index is Charley Toorop
vermeld, met de jaren 1958, 1982 en 1986. Jacoba van
Heemskerck staat op p. 261met vier vermeldingen
tussen 1977 en (eind) 1996. Terwijl ik verder blader, rich
ting Piet Mondriaan, glijden mijn ogen langs oude(re)
meesters als Frans Hals, Hokusai, de Koekkoek-familie
(een paar honderd vermeldingen!), Nicolaas Maes en
Michelangelo.
Mondriaan vind ik op p. 450, Frits Mondriaan met twee
vermeldingen en Piet als P., Piet, Pieter Cornelis Mondriaan
of Mondrian met 49 vermeldingen tussen de jaren 1955 en
(eind) 1990. Twee verwijzingen naar 1980 en twee naar
1981 zoek ik op. Ze betreffen de schilderijen Ovale
Komposition lil/Compositie in ovaal III, 1914 (Stedelijk Mu
seum, Amsterdam), Heuhaufen/Haystacks, 1908/1909 (Sidney
Janis Gallery, New York), Bauemhofin NistelrodeAioerderij te
Nistelrode, 1904 (Haags Gemeentemuseum, Den Haag) en
Ohne Titel, 1922 (Galerie Gmurzynska, Keulen). Het laatste
werk, dat is afgebeeld bij een terugblik op de Internatio
nale Kunstmarkt Köln 1981 (23/81,3660) is nieuw voor mij.
Ik neem me voor de geschiedenis ervan na te pluizen in de
binnenkort te verschijnen Catalogue raisonné Piet Mondriaan
vanjoopjoosten en Robert Welsh.
Zeeuws Tijdschrift 21
