(~^p goede
gronden
L.J. RIEMENS Sint Laurens in vroeger
tijden.
COR JOZIASSE Vrouwenpolder in
vroeger tijden.
BAS VAN DER HEIDEN De stoomtram
en het personeel.
Alle drie: Uitgeverij Deboektant,
Oostvoorne 1997; en respectievelijk.
ISBN 90-5534-081-2/093-6/080-4, 84 blz.,
geb., 34,90.
Nostalgie is het ongrijpbare geheel aan
eigen herinneringen die men, soms met
vertedering, soms met weemoed, door
het hoofd laat wentelen. Legitiemer
naarmate men ouder wordt. Men kan ook
nostalgisch omkijken naar een verleden
vóór zijn eigen verleden. Het is een zich
vermeien in de vergankelijkheid die men,
al dan niet bewust, uit een soort luiheid
of simpelheid van geest, idealiseert. Ook
dat is niet verboden.
Het boekje over Sint Laurens is het eerste
van twee delen, en beslaat ongeveer de
periode 1900-1940. In het voorwoord
(met literatuuropgave) wordt vermeld dat
het beschikbare fotomateriaal het eerste
uitgangspunt was, en een tweede het
brengen van zo veel mogelijk nieuw
fotomateriaal. In een vier pagina's tel
lende inleiding wordt een basis van
situering gelegd voor het daarna vol
gende foto-album (88 foto's) met uitge
breide verklarende foto-onderschriften
(alles dicht bij huis en onder ons). Men
ziet beelden van het landleven, foto's van
het dorp en het dorpsleven, afbeeldingen
van inwoners (vaak met naam vermeld)
en praalwagens, en bovendien van vele
mooie Zeeuwse vrouwen. De laatste foto,
12-1-1940, toont een paar uit Sint
Laurens schaatsend op de Middelburgse
Seisvest. Je kan er lang naar kijken.
Eenzelfde soort album over Vrouwenpolder
geeft met meer dan negentig foto's een
indruk van de jaren 1900-1990. Men ziet
met name beelden van landschap, boer
derijen, boerenleven, van het dorpsleven,
van bieten klaar voor vervoer op de
Veerse Kaai, van koeien bij de waterlijn op
het strand en groepsfoto's van koren,
schoolklassen, gemeenteraad, en van
gewone mensen. En ook hier weer
mooie Zeeuwse meisjes, zoals op een
foto ter gelegenheid van de vijftiende
verjaardag van Wanne Vlieger. Charmant
en onherroepelijk.
Het laatste fotoboekje, over de
Rotterdamsche Tramweg Maatschappij
(opgericht 1878), sinds 1898 actief op de
Zuid-Hollandse en Zeeuwse elanden met
tram-, veer- en busdiensten, is speciaal
gewijd aan het personeel. In een tiental
hoofdstukken worden verschillende
facetten belicht. Het laatste hoofdstuk,
dat meer dan de helft van het boekje
beslaat, handelt over de tram (stoom en
motor)-, veer-, autobus- en vrachtauto
diensten op, naar en tussen de groepen
Voorne Putten, Hoeksche Waard,
Goeree-Overflakkee en Zeeland. In
negentig foto's met uitvoerige bijschrif
ten wordt een beeld gegeven van het
wel en wee van 'tram' en personeel in de
eerste zeventig jaren van deze eeuw. Een
gedateerde wijze van reizen en vervoer
met een eigen sfeer, die de kijker/lezer
behalve een document, ook veel stof tot
dromen en fantaseren geeft.
D. Hoogzand
Het landleven op
Goeree-Overflakkee
D. HOOGZAND Op goede gronden.
Het landleven op Goeree-
Overflakkee. D. Hoogzand,
Sommelsdijk 1997.
ISBN 90-802486-2-2, 344 blz., geb., 50.
Donderdag, die schoonste dag der dagen
's morgensvroeg een halve week
maar 's avonds nog twee dagen
Dit rijmpje staat op een van de eerste
bladzijden van dit frisse boek vol nuch
tere, (cultuur)historische beschrijvingen.
Men leest Op goede gronden als een 'foto
album' met uit het leven gegrepen beel
den. De auteur (1928; landbouwschool,
administratief medewerker, 1958-1994
gemeenteraadslid Sommelsdijk/
Middelharnis) verhaalt zonder opsmuk of
pretentie, in een verrassende en ver
zorgde mengeling van feiten en
anecdoten hoe de landbouwgewassen
die zo ongeveer vanaf 1900 tot nu toe
op Goeree-Overflakkee werden ver
bouwd, geteeld werden op een wijze die
niet meer wordt toegepast. De schrijver
constateert een sterke daling van het
aantal gewassen dat nog verbouwd
wordt, meekrap, vlas en cichorei zijn
bijvoorbeeld zo goed als geheel verdwe
nen: 'Ik zie het vooralsnog niet gebeuren
dat per dorp slechts één boer zal over
blijven al voorzie ik wel een toekomstige
ontwikkeling die zal gaan in de richting
van één gewas per polder.' In vijftig,
kleine, levendige hoofdstukjes komen
allerlei zaken aan de orde die in het
leven van boeren, landarbeiders en
Iandbouwknechten een belangrijke
plaats innamen. Met statistische gege
vens, landbouwtellingen, 130 foto's en
enkele tekeningen. Boeiende informatie
uit een zeer nabij verleden.
L. KOELMANS Zeemans Lexicon.
Woord en woordbetekenis bij
Michielde Huyter. Walburg Pers,
Zutphen 1997.
ISBN 90-6011-971-1, 208 blz., 69.
Dit door de neerlandicus dr L. Koelmans
wetenschappelijk bezorgde, maar goed
leesbare Zeemans Lexicon is het lexicon
van zeeman De Ruyter (1607 geboren in
Vlissingen), waarin de zeemanstaal (met
name over oude zeeschepen en de oude
zeilvaart) een belangrijke plaats inneemt.
Het is gebaseerd op zijn bij benadering
volledige eigenhandige schriftelijke
nalatenschap (36 scheepsjournalen en
tientallen brieven) uit de jaren 1633-
1676. Het Iaat zien hoe De Ruyter, van
huis uit dialectspreker en een man van
weinig schoolse ervaring, omging met
de 'nationale' Nederlandse taal in wor
ding. In een korte maar duidelijke Inlei
ding stelt de auteur dat hij in dit lexicon
van een zeeman in de eerste plaats
woorden behandelt die niet in het Woor
denboek van de Nederlandsche Taal worden
besproken, en verder woorden die daar
niet in een bepaalde betekenis, zonder
een bepaalde bijzonderheid of onvol
doende gesitueerd voorkomen. De
trefwoorden worden zo veel mogelijk
verklaard vanuit betekenis-verduidelij-
kende citaten. Dit compacte boek - het
eigenlijke lexicon is in een kleine letter
gezet - met literatuurlijst en ornspel-
register, is van belang voor taalhistorici,
maar ook heel interessant voor de leek
die geïnteresseerd is in het verleden van
de taal en de geschiedenis van de zee
vaart.
Zeeuws Tijdschrift 35
