Four Freedoms for All
PAUL VAN DER VELDE
'Terug gij stijve georganiseerde gezelschappen met uwe
complimenten, uwe ceremonies, uwe viezevazerijen
waar alles naar rang en naar noten gaat. Waar men niet
tesamen komt dan om tabak te roken en wijn te drinken.
Waar iedereen blij is dat hij weer naar huis mag gaan.'
Naar deze uitspraak van de achttiende eeuwse auteur
van reisverhalen en befaamd anti-kolonialistjacob
Haafner gingen mijn gedachten uit tijdens de uitreiking
van de Franklin D. Roosevelt Four Freedoms Awards in de
Nieuwe Kerk in Middelburg op 2 mei.
Van het zeer ver doorgevoerde concentrische
plaatsingssysteem droop de vooronderstelde hiërarchie
af. Het was dus een stijf georganiseerd gezelschap. Een
uitzondering vormde de entree van een blank koor dat
Zuid-Afrikaanse liederen ten gehore bracht net voordat
Desmond Tutu zijn Freedom Award of Worship medaille
in ontvangst nam. Alleen kreeg de beste man zijn prijs
tien jaar te laat. Hij was ook de enige laureaat die het
publiek deemoedig voor ogen hield dat hij weliswaar de
prijs in ontvangst mocht nemen maar dat deed uit naam
van al die anonieme medestrijders tegen de apartheid,
in het bijzonder van hen die het leven lieten.
De andere medailles gingen naar Mary Robinson, de
eerste vrouwelijke president van Ierland en huidige
Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Vere
nigde Naties (Four Freedoms Medaille); de Freedom of
Speech medaille ging tot mijn niet geringe verbazing
naar Cable News Network (CNN) dat in 1980 werd opge
richt doorTed Turner. Hij gaf onlangs een miljard dollar
aan de VN die hij heeft verdiend met de productie van
nieuws. Daarvan klonk iets door in de motivering voor
de prijs:CNN extensively reports on the efforts of
the United Nations to limit war and violence and to take
measures for the protection and maintenance of peace.'
De Freedom of Want medaille ging naar de Fransman
Stéphane Hessel, die betrokken was bij de oprichting
van de VN en vertegenwoordiger van de Franse regering
was in brandhaarden van de Franse koloniale politiek
zoals Vietnam en Algerije, voor zijn compassionate
work on behalf of the refugees and oppressed'. De
Freedom for Fear medaille was voor de 15-jarige Craig
Kielburger, de oprichter van de Free the Children organi
satie.
De Executive Director van de Roosevelt Stichting
Arend C. de Ru zei onlangs nog, naar aanleiding van
kritiek in de regionale pers in voorgaande jaren op het
evenement, dat de Four Freedom Awards uitreiking wel
altijd een 'elitair' karakter zal houden. Wanneer hij dat
zegt zal het wel waar zijn maar ik maak toch gebruik
van de vrijheid van meningsuiting daar iets tegen in te
brengen. Het is toch zo dat de Four Freedoms niet alleen
door FDR zijn geformuleerd maar evenzeer door vele
andere mensen? Draait de bescheiden FDR zich niet om
in zijn graf bij deze persoonsverheerlijking? Het geluids
bandje met daarop zijn stem, die de freedoms afkondigt,
vertoont inmiddels tekenen van slijtage. Na het noemen
van de tweede vrijheid brak het bandje af.
Dit pijnlijke moment ving de voorzitter van de cere
monie William J. vanden Heuvel met de nodige Ameri
kaanse flair op. Vanden Heuvel hield de laudatio's voor
de laureaten waar ik eerder uit citeerde. Natuurlijk heb
ben de laureaten bijna bovenmenselijke prestaties gele
verd en ook nog wel onder de drukkendste omstandig
heden maar het was allemaal net iets te veel. Die
opgeblazenheid is nergens voor nodig en menig laureaat
kreeg een blos op de wangen.
Het is een uitdaging voor de Roosevelt Stichting een
veel minder formele 'ceremonie' op te zetten met he
dendaagse cultuuruitingen. In plaats van het Abdijplein
af te sluiten, nu gebombardeerd tot parkeerplaats voor
limousines van hoogwaardigheidsbekleders, zou het
juist voor het publiek opengesteld moeten worden.
Door het evenement in de open lucht te houden verliest
het al veel van zijn stijve 'elitaire' karakter. Duizenden
mensen kunnen dan getuige zijn van een feest van de
democratie dat niet alleen voor genodigden bedoeld
zou moeten zijn, maar juist voor iedereen. Was ervoor
de vermaatschappelijking van de uitreiking door de
provincie niet 25.000 gulden boven op het reguliere
budget van het Roosevelt Studiecentrum van 540.000
gulden uitgetrokken?
Ik hoop dat na de volgende uitreiking een andere
uitspraak van Haafner van toepassing is: 'Bij ons heerste
ongedwongenheid, boert en vrolijkheid. Geen staatsie,
geen plechtigheden, geen rang, geen titels. Vriendschap
alleen bracht ons bij elkaar. De een probeerde de ander
te vermaken en iedereen deed zijn best iets aan het
algemeen vergenoegen bij te dragen.'
