PODIUM
Vlees hoort thuis in de vleeshal
Vlees hoort thuis in de vleeshal. Punt uit. Vis hoort op de vismarkt. En druiloren,
zeurpieten en de hele Zeeuwse gossip die wat gezegd heeft over de Vleeshal, hoort in
de vuilbak. Samen met Anna Tilroe, de tut-hola van de Nederlandse kunstkritiek ('Vijf
tien jaar schrijf ik nu voor grote kranten, en twee 'steady sellers' over moderne heden
daagse kunst staan op mijn naam Zij immers schreef onlangs over Lex ter Braak een
rotstuk (NRC 21.11.97) onder de kop: 'Gevangen in dieventaal', waarin ze de directeur
van deze prachtinstelling voor de voeten wierp allerlei drempels op te werpen voor
het begrip van, en duistere taal te spreken over moderne kunst.
Nou heb ik heel wat tegen Ter Braak
(arrogant, weinig communicatief), maar
zijn teksten, die hij als 'Persberichten' de
wereld instuurt bij elke tentoonstelling,
zijn gewoon goed. Daar heb je wat aan
als argeloos bezoeker van de Vleeshal.
Laat die Tilroe nou net over een passage
uit zo'n stukje uitglijden! En meteen
boos worden. Heel gebruikelijk overi
gens in het kunstwereldje. Daar maken
ze elkaar regelmatig af.
Vlees neem je als normaal mens elke
dag. Moderne kunst maar eens in de zes
weken, als er eens een opening is van de
Vleeshal. Of als je op schoolreisje eens in
een kunstmuseum komt. Als iedereen die
vlees at (of een vervanger; dat doet er
geen lor toe) ook beeldende kunst tot
zich nam, dan had je in Middelburg
evenveel galeries als je slagers hebt. Dan
stond er bij een opening zoveel volk
voor het stadhuis, dat ze de wijn en de
jus d'orange per tankauto zouden moe
ten aanvoeren.
Op het moment dat moderne kunst nog
kakelvers is, kan praktisch niemand er
een mening over hebben die de moeite
VOOR UITGESPROKEN MENINGEN
waard is. Op alles wat dichtbij je staat
heb je geen zicht, nietwaar? Nico Out
natuurlijk uitgezonderd, maar die heeft
nu eenmaal over alles een mening. De
narigheid op dit gebied begint met de
kunstcritici, die als God zittend op de
rechterstoel uitmaken wat goede kunst is
en wat niet: goed is rechts en slecht is
links. Net als God op het schilderij Het
Laatste Oordeel van Lucas van Leyden:
Goed is Rechts, Slecht is Links
critici beschouwen zich nu eenmaal als
fakkeldragers der mensheid, als lieden
die het kunnen weten. Natuurlijk ver
loopt bij iedereen - ook bij argeloze
bezoekers van de Vleeshal - de beoorde
ling subjectief. Dat is m.i. het moeilijkste
punt. Boven de deur van de Hal, maar
ook boven het Stedelijk in Amsterdam
zou moeten staan: 'WIJ ZIJN HIER SUB
JECTIEF, EN HET GAAT NOG GOED OOK'.
Natuurlijk kun je met veel woorden
uitleggen waarom goede kunst goed is,
en wat er niet deugt aan slechte kunst.
Maar als je meer dan twee woorden vuil
maakt, ben je een criticus. En daarmee
begon immers de ellende.
Samenvattend: een oordeel over kunst is
nooit echt goed, en als de mening daar
omtrent toevallig wel deugt, dan is zij
altijd nog subjectief. Logisch dat selectie
van kunst, zoals Ter Braak doet, bijna
nooit goed wordt gevonden. Tenzij je je
constant als de onfeilbare paus opstelt.
En wie de selectie wel goed vindt, heeft
zelf ook nog een alternatief. Minstens
een.
Maar om ook een paar serieuze opmer
kingen te maken: de Vleeshal met haar
exposities en collectie is een onderdeel
van het gemeentelijk beleid op gebied
van de beeldende kunst. Bij de Hal horen
de expositieruimte Metro S, een ruime
zolder boven de kunstuitleen, de uitleen
zelf, en als zijlijn het ateliercentrum GHL,
sinds eind 1993 verzelfstandigd. Het
geheel ressorteert onder de SBKM (Stich
ting Beeldende Kunst Middelburg). Het is
haast saai om te vertellen, maar de
Stichting wordt geflankeerd door een
Raad van Toezicht bestaande uit
gemeenteraadsleden en vertegenwoordi
gers uit de kunstwereld. De Vleeshal
heeft een begroting van ca. 850.000
gulden, die voor ruwweg de helft wordt
besteed aan salarissen (directeur, oppas
sers enz.) Zo kan iedere jongen of ieder
meisje in Zeeland, die iets over de Vlees
hal wil weten, aan deze alinea z'n hart
ophalen.
Als je eenmaal in beweging bent, voor
waarts, progressief, vernieuwend, in de
kopgroep, noem maar op, waar ga je dan
naar toe? Wat is je doel? Rondjes rijden
is overbodig. En dat hebben de mensen
zo door! Gesteld dat het doel wordt
bereikt: iedere Middelburger heeft min
stens een schilderij van Piet Dieleman of
Willy de Houck aan de muur, en maakt
minstens eenmaal per jaar een opening
van een tentoonstelling van de Vleeshal
mee, dan kun je de zaak vergenoegd
sluiten, en iets anders beginnen,
in het andere geval raak je als instelling
voor moderne kunst in een soort straatje
met eenrichtingsverkeer, of kom je in de
file. Dat betekent ook stoppen. Toegege
ven: er zijn ook andere gevallen moge
lijk, maar dat zijn varianten.
Trendsetters of trendvolgers?
Wie voorop wil lopen ('voorop is neus
vooruit'), moet zich haasten. En niet
omkijken. Je bent verkenner of je bent
het niet. Zitje niet meer op kop, dan ben
je volger. Echt een geval van een di
lemma. Trendvolgen betekent op zeker
spelen, met de kans minder te scoren.
Trendsetters, ontdekkers van groot
talent, in dit geval in de beeldende
kunst, scoren hoog. Durf hebben om
jonge, onbekende kunstenaars een kans
te geven. Grote talenten zijn er zoals
bekend maar weinig, en rondom hen is
het altijd dringen geblazen.
Volgens het rapport van Van Ginneken/
Lubbers over de Vleeshal (1997) is het
zaakje in het Middelburgse stadhuis een
goede volger. Het idee is 'klein maar
dapper'. En wie de bio's van de expose
rende kunstenaars doorkijkt, stelt vast
dat het geverseerde kunstenaars zijn die
uitgekozen worden. Zij hebben het
elders al goed gedaan, en hebben al
naam gemaakt. Een voorbeeld isjimmie
Durham, die van 18.10 t/m 10.12.95
optrad. 'Elders' is als regel: buitenlands.
Dit valt wel even tegen (nogmaals: zijn er
dan hier echt geen kandidaten?), maar
tot je eigen troost kun je vaststellen, dat
er toch op z'n minst belangrijke figuren
worden ontdekt voor Zeeland en Neder
land. Zo speelt er door de jaren heen een
aantal Nederlandse premières in Middel
burg. De vraag: 'zit ik in de kopgroep of
gewoon in het peloton?' speelde van de
zomer ook in een discussie over het
beleid van Rudi Fuchs, die volgens de
Zeeuws Tijdschrift 13
