Versnippering of verschraling?
Schaalvergroting in de Zeeuwse zorg
B.A.J. VAN DER WOUW
Er zit beweging in de organisatie van de Zeeuwse sa
menleving. Vaak heeft die beweging te maken met de
schaal waarop zaken zijn georganiseerd. Wel of niet
opgelegd of gestimuleerd door de rijks- en provinciale
overheid worden bijvoorbeeld gemeenten samenge
voegd, besluiten waterschappen samen te werken of te
fuseren en voegen landelijke (semi-)overheidsorganen
hun provinciale diensten samen. In feite worden we in
Zeeland meegenomen door de maatschappelijke
megatrend van schaalvergroting. Een trend die tot ge
volg heeft dat we in onze provincie steeds minder van
alles overhouden. In dit artikel beschrijf ik enkele van
dergelijke ontwikkelingen in de zorgsector.
Gezondheid is een groot goed. We wensen dat elkaar
ook graag toe. Presentatrice Sonja Barend bijvoorbeeld
met haar gevleugelde woorden: 'welterusten; en mor
gen gezond weer op'. Bij het merendeel van de bevol
king staat de eigen gezondheid absoluut op de eerste
plaats. In Zeeland roken we minder vaak en je treft er
minder overmatige drinkers aan. De gemiddelde Zeeuw
consulteert vaker een alternatieve genezer en gebruikt
minder niet voorgeschreven medicijnen dan elders in
het land. In zijn algemeenheid is de gemiddelde Zeeuw
echter niet gezonder of ongezonder dan de gemiddelde
Nederlander.
Oudere mensen hebben meer gezondheidsproble
men dan jongeren en aangezien Zeeland de meest ver
grijsde provincie van Nederland is, is er relatief veel
zorg nodig. In Zeeland werken dan ook veel mensen in
de zorgsector. Met ruim 19.000 werknemers is 'zorg en
welzijn' veel omvangrijker dan bijvoorbeeld het voor
Zeeland zo imagobepalende toerisme. Tegelijkertijd
neemt het aantal 'zorgbedrijven' de laatste jaren dras
tisch af. Voor de totale geestelijke gezondheidszorg
bijvoorbeeld hebben we alleen nog Emergis. Maar ook
bij andere zorgvormen wordt de spoeling steeds dun
ner.
Ziekenhuiszorg
In het begin van de jaren tachtig waren er nog tien
volwaardige ziekenhuizen in Zeeland. Daarna is men
gaan clusteren tot drie ziekenhuisgroepen. Walcheren,
Zeeuws-Vlaanderen en de Oosterschelderegio kregen
ieder een eigen regionaal ziekenhuis. Op zeven plaatsen
leveren zij poliklinische ziekenhuiszorg. Klinieken zijn
er nu nog vijf (Goes, Zierikzee, Middelburg, Vlissingen,
Oostburg en Terneuzen). Het voortbestaan van de klinie
ken in Oostburg en Zierikzee is problematisch. Zo wor
den in Zierikzee geen bevallingen meer gedaan en be
perkt de kliniek in Oostburg zich tot planbare zorg. Wat
je ziet is dat bestuurlijke fusies gevolgd worden door
heroriëntaties op de lokaties waar onderdelen van het
totale dienstenpakket worden aangeboden. In feite zijn
de twee klinieken in Zierikzee en Oostburg de neven
vestigingen geworden van de ziekenhuizen in Goes en
Terneuzen. De vraag is hoe lang deze situatie financieel
nog haalbaar geacht wordt en er voldoende tegenspel
kan worden geleverd om decentraal volwaardige
ziekenhuislokaties in stand te houden. Geografische
spreiding zou wel eens uitgespeeld kunnen worden
tegen het behoud van de kwaliteit van zorgverlening. In
de ziekenhuiszorg wordt het spannend. Zal de
schaalvergrotingsoperatie zich doorzetten of niet?
Bekend is dat vanuit de Provincie geluiden opgaan om
te komen tot één ziekenhuis voor heel Zeeland. Daar
mee zou mogelijk meer specialistische hulp in Zeeland
geboden kunnen worden. Specialistische hulp waarvoor
je nu nog naar Rotterdam of Utrecht moet. Een breek
ijzer in het geheel zou wel eens kunnen zijn de dreiging
vanuit België. Daar is de gezondheidszorg veel minder
strak gereguleerd dan in ons land. In verhouding tot het
aantal inwoners zijn er veel artsen en specialisten. Pa
tiënten hebben er rechtstreeks toegang tot de specialis
ten en de onderlinge concurrentie is groot. Openstelling
van de grenzen voor zorgverlening, zoals door het Euro
pese Hof wordt opgelegd, verzwakt de positie van de
Nederlandse zorgverlening. Een en ander betekent dat
de concurrentiepositie van met name het ziekenhuis in
Terneuzen sterk onder druk komt te staan. Uit onder
zoek is gebleken dat de Zeeuws-Vlaming in ieder geval
een hoge pet op heeft van de specialisten bij onze
zuiderburen. Zij gaan liever naar België dan naar Ter
neuzen. Tegelijkertijd vinden ze het wel heel belangrijk
om een ziekenhuisvoorziening in de regio te behouden.
Een dreigende sluiting van de kliniek in Oostburg leidde
een aantal jaren geleden nog tot massale bijeenkomsten
om dit tegen te houden. Vanuit de rijksoverheid wordt
in ieder geval geen druk meer uitgeoefend om te komen
tot schaalvergroting. De huidige ziekenhuizen in Zee
land zijn volgens de huidige normen groot genoeg. Het
relatief grote maar dunbevolkte gebied dat ze bedienen
maakt het echter kostbaar om de specialistische zorg op
meerdere plekken aan te bieden. Willen we dat in Zee
land ook hoogwaardige specialistische hulp geboden
kan (blijven) worden, dan zou een verdere
schaalvergrotingsoperatie wel eens de agenda van de
nabije toekomst in de Zeeuwse ziekenhuiszorg kunnen
gaan bepalen.
8 Zeeuws Tijdschrift
