De jeugdzorg
In 1991 verschijnt voor het eerst een provinciaal plan
jeugdhulpverlening. De Provincie heeft als gevolg van
decentralisatie van het rijksbeleid een planningstaak
gekregen. Je kunt in dit verband spreken van 'schaalver
kleining'. Kijkje echter naar de inhoud van het plan, dan
wordt daarin nadrukkelijk de versnippering van het aan
bod als probleem gesteld. Schaalvergroting in het aanbod
acht men de aangewezen oplossing. Dat hierdoor zo
weinig aanbieders van jeugdzorg en jeugdhulpverlening
overblijven dat zelfs monopolieposities ontstaan, wordt
op de koop toegenomen. Allerlei organisaties met jeugd-
hulpverleningstaken zoals het JAC, begeleid kamer
wonen, zelfstandig wonen, boddaertcentra, kindertehui
zen etc. worden ondergebracht in twee instellingen: de
Stichting Jeugdzorg en de Stichting Agogische Zorgcentra
Zeeland. Bovendien is sinds 1993 gewerkt aan de tot
standkoming van een netwerkorganisatie. Die Netwerk
organisatie Jeugdzorg Zeeland is in werking sinds begin
1998 en moet ervoor zorgen dat een samenhangend
pakket van diensten aan jeugdigen wordt aangeboden.
Een hulpvrager moet, bij welke instelling deze ook aan
klopt, steeds op dezelfde (juiste) wijze worden begeleid
door het circuit van de hulpverlening.
Het provinciaal budget voorjeugdhulpverlening is
dan in 8 jaar tijd inmiddels bijna verdubbeld van 12 naar
22 miljoen gulden. In het nieuwste provinciale plan voor
de jeugdhulpverlening dat geldt tot het jaar 2002 wordt
echter nog steeds gesteld dat er een overspannen vraag/
aanbodverhouding is. In het plan wordt de omvang van
de vraag niet aangegeven. Feitelijk is die omvang in Zee
land nog nooit goed uitgezocht. In het verleden zijn
weliswaar pogingen gedaan om daar door middel van
onderzoek meer duidelijkheid over te krijgen. Die onder
zoeken zijn echter uiteindelijk steeds gestrand vanwege
problemen rond financiering of medewerking uit het
veld. Ook een nieuwe poging om zicht te krijgen op de
vraag door middel van onderzoek onder wat genoemd
wordt de 'vooruitgeschoven posten' in de jeugd
hulpverlening zal geen gegevens opleveren over de om
vang van de vraag. Toch wordt steeds geroepen dat de
vraag naar jeugdhulpverlening toeneemt. In april van dit
jaar wijdde de Provincie hieraan zelfs een conferentie. De
jeugdhulpverlening lijkt vooralsnog meer gestuurd te
worden door incidenten en kenmerken van het aanbod,
dan door een integrale analyse van vraag en aanbod. En
in ieder geval is duidelijk dat de ontwikkelingen in het
aanbod van de jeugdhulpverlening de afgelopen jaren
zijn gekenschetst door schaalvergroting. De Provincie
Zeeland heeft als regisseur in de jeugdhulpverlening nog
maar te maken met twee 'acteurs'.
zijn ingebed in een trend in de ouderenzorg waarbij
ouderen zo lang mogelijk thuis, met een zo licht moge
lijke verzorging 'op maat' dienen te worden bediend. Er
worden allerlei nieuwe 'zorgarrangementen' gecreëerd,
die de ouderen zo lang mogelijk buiten de muren van
verzorgings- en verpleeghuis houden. Om ouderen niet
te laten verdwalen in het bos van de hulpverlening is de
'een-loket' gedachte geïntroduceerd. Het bepalen van
'de juiste maat' van zorg voor een oudere gebeurt nu op
regionaal niveau door zogenaamde regionale indicatie
organen. De bedoeling van dergelijke organen is om
objectief en onafhankelijk van het aanbod vast te stellen
wat de zorgbehoefte van een oudere is. De traditionele
en veelal gemeentelijk georganiseerde gezinszorg en
wijkverpleging zijn opgegaan in de moderne op regio
naal niveau opererende thuiszorg.
Daarnaast is de aandacht voor de zorg op maat
verder uitgewerkt in wat heet transmuralisering. Er
wordt gezocht naar meer afstemming tussen verschil
lende aanbieders van zorg (thuiszorg, verzorgingshuis,
verpleeghuis, ziekenhuis). Hierdoor ontstaan zoge
naamde zorgzuilen, zoals bijvoorbeeld in het Zeeuws-
Vlaams Zorgoverleg. De vraag is of deze vorm van sa
menwerking zich zal uitkristalliseren tot een nieuwe
vorm van zorgaanbieder. In ieder geval staat schaalver
groting ook hier nadrukkelijk op de agenda.
Perspectief
Er zijn in Zeeland zoals ik hier summier heb getracht
aan te geven allerlei bewegingen in de zorgsector ge
weest en nu nog gaande die in het perspectief geplaatst
kunnen worden van schaalvergroting. En of ze nu wor
den gestuurd door vergroting van efficiency, herverde
ling van budgetten, verbetering van de afstemming van
vraag en aanbod of elementen van marktwerking, het
resultaat blijkt steeds te zijn een samengaan van instel
lingen en organen. We lijken met andere woorden af te
stevenen op een toekomst met slechts een handjevol
zorgaanbieders in Zeeland. Je kunt je daarbij terecht de
vraag stellen: Is dit een Zeeuwse zorg?
Ouderenzorg
De in het oog springende ontwikkeling in de Zeeuwse
ouderenzorg van de afgelopen jaren is de sluiting van
een aantal verzorgingshuizen geweest. Deze sluitingen
Zeeuws Tijdschrift 9
