Jan Toorop van Katwijk naar Domburg
Tussenstation
Wenen
Toorop exposeerde in 1900 en 1901/1902 bij de Wiener Secession; bij de laat
ste tentoonstelling waren in een aparte Toorop-zaal 23 werken van hem te
zien. Zijn werk was een openbaring voor de Secessionisten en in het bijzon
der voor Gustav Klimt. Op de grote Beethovententoonstelling in 1902 was
Klimt vertegenwoordigd met zijn 26 meter lange, over drie muren verdeelde
Beethovenfries. Vele van zijn motieven, de symboliek van de lijnen en de alle
gorische betekenis waren aan Toorop ontleend.
Francisca van Vloten
Tussen 1903 en 1922 bracht de kunstenaar Jan Toorop
(1858-1928) bijna jaarlijks enige tijd in de Zeeuwse bad
plaats Domburg door. Hij was er vermoedelijk in 1896
voor het eerst. In 1898 logeerde hij in het Badhotel en
het jaar erop bij de familie Drabbe in de Weststraat, maar
het zou tot 1903 duren voor zijn wens een pied-a-terre in
Domburg te hebben in vervulling ging. Zijn vaste ver
blijfplaats werd een huis aan de Markt, tegenover de
N.H. kerk, dat nu deel uitmaakt van brasserie-restaurant
In den Walcherschen Dolphijn.1
De zeer veelzijdige en ruimhartige Toorop stond rond
1900 op het toppunt van zijn roem. Hij nam aan ten
toonstellingen in heel West-Europa deel. Waar hij zich
ook bevond, steeds was hij door (kunst)vrienden om
ringd. Zijn betekenis voor Domburg was groot. Niet
alleen kwamen - naast vele vrienden uit de literaire en de
muziek- en theaterwereld - collega's als Otto van Rees,
Piet Mondriaan en Lodewijk Schelfhout in zijn kielzog
naar de badplaats, ook was hij de belangrijkste initiatief
nemer tot de Domburgsche Tentoonstellingen die van
1911 t/m 1921 (met uitzondering van 1918) hebben plaats
gehad in het bekende withouten gebouwtje vlak bij zee
en die vooral dankzij hem op een interessante lijst van
deelnemers konden bogen.2 Walcheren en zijn inwoners
zijn in vele gloedvolle, van licht zinderende - naturalis
tische, impressionistische, neo-impressionistische,
expressionistische dan wel abstraherende - schilderijen
uit deze periode vereeuwigd. De karakteristieke Zeeuwse
koppen en de bijzondere Zeeuwse dracht werden boven
dien regelmatig in tekeningen, etsen, droge naalden en
houtsneden vastgelegd.
Toorop zelf maakte onder meer de bekende, fijntjes
gepointilleerde olieverf In de duinen (1903), het krachti
gere maar even poëtisch uitgewerkte Duinen en zee bij
Zoutelande (1907) en het in brede penseelstreken opge
zette, mozaïekachtige Kanaal bij Middelburg (1909). Na
1908 begon zijn rol als vernieuwer in de (Nederlandse)
kunst te verbleken, maar inspirator en middelpunt van
een grote kring zou hij blijven.
In Domburg ontstonden vele studies, schetsen en
tekeningen van zijn hand die niet zelden hun weg von
den naar vrienden of naar de inwoners van Domburg
zelf, als geschenk of als betaling in natura voor een stuk
kaas, brood, enz. Enkele daarvan zijn terug te vinden in
de publicatie Jan Toorop in zijn tijd, samengesteld door
William Rothuizen, tot stand gekomen in samenwerking
met Studio 2000 Art Gallery te Amsterdam en in juni
1998 gepresenteerd tijdens de opening van de tentoon
stelling Jan Toorop en tijdgenoten in Galerie Het Noorder
licht te Domburg. Op deze mooi verzorgde expositie
waren zo'n vijftig werken van Toorop te zien, vooral
tekeningen, naast werken van Maurice en Sarika Góth
f.
12 Zeeuws Tijdschrift 1/99
