Van The Empty Book tot CHOTT
Boeken leiden over het algemeen een gesloten leven. Ze staan met de rug
naar buiten gekeerd op boekenplanken, liggen opgetast op stoelen en tafels
of zijn in verhuisdozen gestouwd. Elk boek koop of leen je om het te bekijken
en te lezen. Dat is de bedoeling. Toch heeft niet elk boek dat geluk. Er blijven
boeken die na gedeeltelijke lezing teleurgesteld worden weggelegd. Zijn kun
stenaarsboeken meer bevoorrecht? Krijgen ze meer aandacht? Leiden ze een
Jan van Westen minder verborgen bestaan?
Een kunstenaarsboek is een kunstwerk in boekvorm
waarbij zowel van tekst als beeld gebruik wordt gemaakt.
Essentieel voor een boek is de vaste volgorde: het één
verdwijnt als het ander verschijnt. Meestal is de vorm
van een boek ontstaan door de bladen te verlij men of
katernen vast te naaien. Maar de vaste volgorde kan ook
op een andere manier tot stand komen zoals bij de boek
rol of de leporello. Boekobjecten zijn kunstwerken waar
bij kenmerken van het boek een rol spelen zonder dat
zij een boek in de strikte betekenis van het woord zijn.
Zoals bij alle omschrijvingen zijn uitzonderingen op de
regel een dankbaar onderwerp van discussie.
ïn de bibliotheek van een museum moet je eerst een
hele ceremonie doormaken voor je het gevraagde boek in
handen krijgt. Op de tafel waar je onder toezicht witte
handschoenen aantrekt, wordt een doek gelegd en aan
tekeningen mogen alleen met potlood worden gemaakt
op een schoon schrijfblok. Kunstenaarsboeken leiden
daar een kluizenaarsbestaan. Zelf behoor ik tot de lief
hebbers van deze boeken en in de loop der jaren heb ik
een bescheiden collectie opgebouwd. Met veel genoegen
blader ik daarin op een rustig moment met de koffie of
het glas wijn op afstand. Op een kleine lezenaar ligt boven
dien het favoriete boek open en vraagt met aandacht zijn
bladzijden om te slaan. Kunstenaarsboeken leiden bij mij
toch een meer open bestaan dan in een museum. Door
hun bijzondere vormgeving eisen ze bovendien in mijn
kasten ook meer aandacht dan het gewone boek.
In mijn bibliotheek zoekend naar Zeeuwse kunste
naars kom ik wel verscheidene fraai verzorgde uitgaven
tegen maar opvallend weinig kunstenaarsboeken. Als ik
anderen daarover aanspreek, komen ze ook niet ver of
reageren blanco. Onbekendheid met deze vorm van
kunst blijkt daarbij dikwijls een rol te spelen. In de twee
de helft van de jaren negentig gebeurde een en ander
waardoor bij mij vragen opkwamen die ik beantwoord
wilde zien.
Stuifvallei en zoutmeer
Marinus van Dijke uit Haamstede richt zich sinds 1995
voor zijn werk op een stuifvallei in het voor publiek
gesloten deel van de Noord- of Meeuwenduinen gelegen
op loopafstand van zijn atelier. In dit door stuiven veran
derend terrein loopt hij nu al jarenlang. Hij observeert,
noteert, fotografeert, filmt en haalt zo de processen die
zich daar afspelen naar zich toe. Hieruit ontstaan regel-
16 Zeeuws Tijdschrift 4/99
