i
mr
Ben Sleeuwenhoek, zonder titel, 2 boeken, vogelveren, gelooide huid. 1979 Middelburg.
kunnen we in ieder geval één boek laten zien dat Ben
Sleeuwenhoek uit een kartonnen koker te voorschijn kon
toveren.
Er begon een historisch perspectief te groeien. Ineens
herinnerde ik me ook dat Reynier de Muijnck goedkope
kopieën maakte van tekeningen toen hij zich nog
Ramanandra noemde. Kwamen die niet uit een boek
dat hij had gemaakt? Ik belde hem. Van zijn zolder
kwamen twee; boeken die hem de opmerking deden
maken: 'Het is of ik mijn eigen negatief zie.' Het oudste
boek was gemaakt in 1967 en hiermee was de Zeeuwse
undergroundart te voorschijn gekomen.
Aan het historisch besef droeg behalve de hier ge
noemde kunstenaars ook Bob Pingen bij. Ook voor hem
lag het maken van kunstenaarsboeken in de jaren zeven
tig. Hoewel de boeken zelf niet meer zijn op te sporen,
had hij in zijn archief voldoende materiaal om een duide
lijk beeld te schetsen van zijn stofhoeken en 'fotoromans'
die in kleine oplagen waren verschenen.
Na de brieven aan de kunstenaars was het in eerste
instantie opvallende stil gebleven in Goes en Zeeuws-
Vlaanderen. Een telefoongesprek met Ronald van Dokkum
bracht daar verandering in. De witte vlek van Goes ver
dween toen hij mij het resultaat van zijn hulpexpeditie
bracht. Maar Zeeuws-Vlaanderen?
Bij een gesprek met Jan Verschoore, de mailart-kun
stenaar, viel de naam van Jan Bruens uit Aardenburg. Hij
zag tijdens onze telefonade namelijk in zijn boekenkast
Het Groot Wasknijperboek van hem. Toen ik Jan Bruens
zelfheide, moest hij diep nadenken en zei: 'Ja, maar dat
is wel 25 jaar geleden!'. Weggegleden in de Tijd!. Zelf
bezat hij geen exemplaar meer. Drie weken later stuurde
hij nog CHANGE, een heel klein blokje met rubbings
van muntjes uit diverse landen dat hij had teruggevon
den. Typerend voor het tijdsbeeld is de naam van de uit
geverij: De Aardenburgse Morfinefabriek (AMF Ine 3).
Boven water
Of ik met het onderzoek alle boeken uit de jaren zeventig
heb achterhaald, betwijfel ik. In verhuisdozen kunnen
boeken zitten die in de vergetelheid zijn geraakt en maar
moeten afwachten of ze nog het daglicht zullen zien voor
ze in de papiercontainer worden gekieperd bij de volgen
de verhuizing. En ook zijn kunstenaarsboeken bewust
vernietigd, opgevreten door de muizen of bijgekleurd
door een kinderhand.
Ook heb ik een paar geruchten naar het rijk de fabel
en moeten verwijzen. Zo heeft Peter van Beveren me ver
zekerd, dat hij echt geen kunstenaarsboeken heeft ver
vaardigd hoewel hij een bekend verzamelaar werd toen
hij in Zeeland werkte als kunstenaar. In het Zeeuws
Museum zag ik het schetsboek van Krijn Giezen in dat
was aangekocht. Het dateert uit 1986 en gaat over de
Atlantikwall in Frankrijk. Wel een kust maar geen Zeeuwse.
Hij heeft in i97i-'72 een half jaar in Zeeland gewoond en
gewerkt, maar ik heb geen kunstenaarsboek van hem
19 Zeeuws Tijdschrift 4/99
