Zeeuwen buiten Z e e I a n
BEW. EX.
In het vorige redactioneel werd voorspeld dat de
Universiteit Zeelandstad (UZS) in 2003 de poorten
opent en zal gaan werken als een motor en inspiratie
bron voor de Zeeuwse samenleving. Vanaf 1970 ver
trekken er gemiddeld per jaar meer dan duizend
jongeren na het behalen van hun middelbare school
diploma uit Zeeland om elders in Nederland verder te
gaan studeren. Het mag dan ook geen verbazing
wekken dat de verklaring voor die massale uitstroom
luidt dat er geen Zeeuwse universiteit is. In bevolkings
prognoses over Zeeland (gebaseerd op rapporten van
de Directie Ruimte, Milieu en Water van de Provincie
Zeeland) wordt dan ook steevast gesproken over een
structureel vertrekoverschot bij jongeren.
Die gaan vrijwel allemaal naar de Nederlandse
universiteitssteden. Daarbij dienen we overigens nog
te bedenken dat de Zeeuwse deelname
aan het wetenschappelijk onderwijs
en het hoger beroepsonderwijs veertig
procent onder het landelijke gemid
delde ligt. De jongeren schijnen zich
dus in te houden, maar hoe lang doen
ze dat nog? Hoe lang kunnen ze nog
weerstand bieden, want al op jonge
leeftijd beginnen opvoeders de kinde
ren voor te houden dat als ze iets wil
len bereiken in de wereld, ze bereid
moeten zijn de geboortegrond defini
tief te verlaten. Immers de kansen op
terugkeer na de voltooiing van de
opleiding (anders dan voor vakantie of
na pensionering) zijn uitermate gering.
Die mentale voorbereiding (of voortdurende in
doctrinatie) is inmiddels zo diep geworteld dat geen
van de scholieren meer de kritische vraag stelt: waar
om kan ik in Zeeland niet verder studeren en wat doen
jullie eraan om dat in de toekomst mogelijk te maken?
Zo'n vraag wordt dus niet gesteld en al helemaal
wordt er niet over nagedacht wat het effect geweest
zou zijn, als ze hadden kunnen blijven. Bovendien
beseft de individu niet dat er vanaf 1970 bijna veer
tigduizend personen om die reden vertrokken zijn.
Het zijn niet alleen toekomstige studenten die uit
Zeeland vertrekken. Ook anderen doen dat om een
heel scala van redenen maar dat vertrek past geheel
binnen het landelijke beeld. Van hen zijn er zeker ook
te vinden onder de 37 personen die in dit nummer
acte de présence geven. Dat aantal zou gezien boven
genoemd cijfer èn het enthousiasme waarmee ze
meewerkten, gemakkelijk uitgebreid hebben kunnen
worden. Het is niet geheel ondenkbaar dat het con
cept van dit nummer in een later stadium tot een
kloek boek zal worden uitgewerkt.
In dit dubbelnummer dus bijna veertig portretten
van bekende en minder bekende Zeeuwen buiten
Zeeland. Deze personen zijn onder meer gekozen op
grond van de geografische spreiding binnen Zeeland
naar geboorteplaats. Daarom komen er ongeveer tien uit
het zuiden, vijftien uit het midden en
tien uit het noorden van Zeeland. In het
algemeen kan gezegd worden dat ge
streefd is naar een representatieve door
snee van de Zeeuwen buiten Zeeland.
We legden ze een aantal vragen
voor over Zeeland. Wanneer en waar
om bent u uit Zeeland vertrokken?
Wat zijn uw meest karakteristieke her
inneringen aan Zeeland en wat vindt
u typisch Zeeuws? Wat is het verschil
tussen het Zeeland van uw herinne
ring en het Zeeland van nu? Heeft u
nog veel contact met personen in
Zeeland en bent u nog geïnteresseerd
in Zeeuwse ontwikkelingen? Hoe
Zeeuws voelt u zich? Spitst u uw oren wanneer u
Zeeuws hoort en spreekt u het zelf nog? Wat voor
ideeën heeft u over de toekomst van Zeeland?
Zonder veel te verklappen, blijkt het inderdaad zo
te zijn dat vele Zeeuwen buiten Zeeland de stichting
van een universiteit in Zeeland van essentieel belang
voor de toekomst van dat gebied achten. Uiteraard is
dit maar een klein onderdeel van alle wensen en
dromen die de Zeeuwen buiten Zeeland over hun
geboorteland koesteren.
Paul van der Velde
1 Zeeuws Tijdschrift 5-6/99
