Generaal Cort Heyligers.
De hoofdrolspeler van deze bijdrage, Gijsbertus Martinus
Cort Heyligers, werd op 26 juli 1770 te Heusden geboren.
Van 1786 tot 1787 was hij vaandrig in Nederlandse dienst.
Vanwege zijn patriottische gezindheid moest hij in 1787
de wijk nemen naar Frankrijk. Door Pruisen werd name
lijk het regime van stadhouder Willem V weer hersteld.
In 1795 keerde hij terug naar de inmiddels Bataafse
Republiek waar hij kapitein werd bij de Jagers. In de
garde van koning Lodewijk Napoleon klom hij op tot
kolonel en generaal-majoor. Van 1910 tot 1814 was hij in
Franse dienst. Toen hij de dienst verliet had hij de rang
van luitenant-generaal. In 1815 keerde Cort Heyligers
terug in Nederlandse dienst en werd hij Commanderend
Generaal en Inspecteur in het 2e Groot Militaire Kommando.
Op 7 juli 1829 werd hij commandant van de ie Divisie
Infanterie, waarna hij op 26 oktober van het volgende
jaar het oppertoezicht over de volkswapening kreeg.
Sinds maart 1831 was hij Commandant der Marsdivisie,
in september van dat jaar omgedoopt tot Reserve Divisie.
Bij zijn pensionering in 1838 werd hij bevorderd tot
Generaal der Infanterie. Hij is op 16 november 1849 te
Diepenveen bij Deventer overleden. Tijdens zijn leven
heeft hij voor zijn optreden verschillende onderscheidingen
ontvangen: Ridder van het Legioen van Eer en Kommandeur
van de Militaire Willemsorde en de Nederlandse Leeuw.
In het boek van De Roo van Alderwerelt Geschiedenis
van het Zevende Regime Infanterie wordt Cort Heyligers
afgeschilderd als besluiteloos en slap. Ook Generaal
Knoop deelde deze mening in zijn Krijgsgeschiedkundige
Geschriften. Nadere beschouwing van de krijgsverrichtin
gen van Cort Heyligers heeft echter geleerd dat dit abso
luut niet het geval is geweest. Heel vaak speelde hij ech
ter de tweede viool en haalde hij zich de woede van zijn
superieuren op de hals door zijn vaak eigenwijs optreden.
In Bergen op Zoom is er een kazerne naar onze
'held' vernoemd: de Cort Heyligerskazeme. Zijn verdiensten
hiervoor liggen niet enkel in Bath. In Italië, Rusland en
in Nederland heeft hij belangrijkere daden op zijn naam
staan. Van 1810 tot 1812 vocht hij als generaal-majoor in
Italië onder Napoleon. Hier toonde hij zich een meedo
genloos krijgsheer in de guerilla-oorlog tegen de rovers
benden in de Romagna. Volgens sommige bronnen zou
hij gedurende de veldtocht in Rusland bij Krasnoë de
achterhoede van het Napoleontische leger hebben
beschermd door zijn soldaten in carrévorm op te stellen.
Ondanks zijn moedig optreden werd hij door de Russen
krijgsgevangen genomen. Tijdens de Tiendaagse
Oorkonde uit 1938
waarin de naam van
Cort Heyligers aan
de kazerne te Bergen
op Zoom gegeven
wordt. In de tekst
van de oorkonde
worden zijn voor
naamste heldenda
den vermeld.
SXSTJ ccucj&um# vrrarBJz:
'/SC)
Veldtocht, die van 2 tot 12 augustus 1831 duurde, bleek
hij een uiterst bekwaam bevelhebber te zijn. Hij slaagde
erin door omzichtig en actief optreden met afgematte en
terneergeslagen soldaten en onervaren officieren dwars
door opstandig gebied heen te trekken met een mini
mum aan verliezen.
Noot
1. Zie aflevering I van deze reeks in Zeeuws Tijdschrift 47(1997)1, 29)
Bronnen
Korte levensbeschrijving en enkele wapenfeiten in Nederlandse dienst
van de Luitenant - Generaal van het Wapen der Infanterie Gijsbertus
Martinus Cort Heyligers, Bergen op Zoom 1989.
Carasso, D. Helden van het vaderland. Onze geschiedenis in ïgde-
eeuwse taferelen verbeeld, Amsterdam 1991.
Dunk, Th.H. von der, De stichting van het fort en de kerk van
Bath, in: Historisch Jaarboek voor Zuid- en Noord-Beveland 24,
Goes 1998.
Gijsberti Hodenpijl, C.F. Het bezoek van Napoleon I en Marie
Louise aan Zeeland in 1810, Middelburg 1995.
Riemsdijk, W. van, Gijsbertus Marinus Cort Heijligers.
Generaal der Infanterie 1770 -1849, in: De Waterschans (1996)3,
De Geschiedkundige Kring van stad en land van Bergen op
Zoom.
Stockman P. en P. Everaers, 'Versterckt Zeeland', Middelburg
I999-
Militaire Kaart van het Koninkrijk der Nederlanden. Ministerie
van Oorlog. Gegraveerd door het Topografisch Bureau in 1848.
Schaal 1:25000.
Verwey G. Geschiedenis van Nederland, Amsterdam 1976.
Met dank aan P. Everaers te Ter Hole voor de correctie en aan luite
nant-kolonel W. P. van Riemsdijk uit Bergen op Zoom voor het bezor
gen van een drietal afbeeldingen en verschillende belangrijke gege
vens.
15 Zeeuws Tijdschrift 2000/1
