Jan van Geelen
Veel verder dan naar de zestiende, zeventiende eeuw
willen mijn beelden en gedachten niet teruggaan:
schepen onder zeil die zonder geluid langzaam voor
bijgaan. In de negentiende eeuw de eerste schepen
met stoomaandrijving, overgaand naar de twintigste
eeuw met de majestueuze Congoboten naar en van
Antwerpen, de zeeschepen in Vlissingen gebouwd.
In de meidagen van 1940 de vergeefse strijd en de
débandade van hen die het vege lijf trachtten te red
den. En later in die oorlog de kriskras varende Duitse
kustverdedigingsbootjes. Tenslotte de grijze vloot van
Libertyschepen die op Antwerpen aanvoeren. En dan
nog later nu en hier: te veel beelden, herinneringen
en gedachten om op te roepen: de ramp van 1953 met
het voorval dat Kees Slager in zijn boek vertelt en dat
mij maar niet los wil laten: een jongen heeft een bon
om gratis klompen op te halen in de dorpswinkel, de
eigenaar weigert om die te geven want zijn beide bij
de ramp omgekomen ouders staan nog bij hem in het
krijt. En om in mineur door te gaan: de vader uit
Zeeuws-Vlaanderen die zijn zoon, student, na de laat
ste boot met een roeiboot naar de overkant wilde
brengen - beiden zijn nooit teruggevonden.
Maar er is ook de loutering van de soms rimpel
loze Schelde, waarnaar je leunt kijken vanuit oude
haventjes als die van Hoedekenskerke en Kats. De
boot die heen en weer vaart, met alle ergernis van
dien, maar ook met de ruige warmte van zijn salons -
wanneer er geen toeristen zijn. En dan, minder
bekend, België in, langs Antwerpen met zijn botte
boeg-schepen, havens, kaaien en tunnels. Verder dan
Hamme ben ik stroomopwaarts nooit gekomen,
want daar was door de stilte van de Schelde de vaart
eruit en hield De Plezanten Hof mij tegen. Voor wie
wil is er overal nostalgie, en als je ouder bent ook
voor wie niet wil. Er zijn talloze punten waar je de
Schelde kunt aanraken, haventjes, steigers, stukjes
grond. Water, altijd onheilspellend, boeiend en
ongrijpbaar. Maar veel om over na te denken: natuur,
visvangst, natuurrampen, land erbij en land eraf,
transportweg, stille getuige van al wat ooit gebeurde,
oppervlak met daaronder verdronken land en andere
geheimen.
In het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium
(KIK) in Brussel ontstond het idee voor een tentoon
stelling: De Schelde: verhaal van een rivier. De uitvoe
ring van de tentoonstelling berustte bij het Provinciaal
Archeologisch Museum van Zuid-Oost-Vlaanderen
(PAMZOV) in Zottegem. Deze tentoonstelling, bege
leid door een groot aantal activiteiten en projecten
werd van 21 januari tot en met 26 maart van dit jaar
gepresenteerd in het Vlaams Cultuurhuis de Brakke
Grond in Amsterdam. Hij is opnieuw te zien in het
Museum van Zottegem (8 september 2000 - 4 febru
ari 2001), in het Vleeshuis te Antwerpen (21 juni
2001 - 30 september 2001) en daarna bijna zeker in
het Zeeuws Museum in Middelburg.
Intussen kan men gelukkig terecht bij een fraaie door
Mark Van Strydonck en Guy De Mulder geredigeerde
publicatie De Schelde. Verhaal van een rivier, dit jaar
46 Zeeuws Tijdschrift 2/2000
