President Franklin D. Roosevelt tijdens het uitspreken
van zijn Four Freedoms speech in het Amerikaanse
Congres, 6 januari 1941.
Carlos, Mary Robinson, en Desmond Tutu.
Over de oorsprong van de Four Freedoms Awards uit
reiking in Middelburg en de daaruit voortvloeiende
oprichting van het Roosevelt Study Center, publiceer
de ik reeds eerder in het Zeeuws Tijdschrift (jaargang
42, nummer 6, 1992). Nu onlangs bij de millennium
wisseling het weekblad Time Franklin Delano Roosevelt
als de belangrijkste staatsman van de twintigste eeuw
heeft betiteld - samen met Gandhi fungeert hij als
runner up van Albert Einstein die door Time is uitge
roepen tot Person of the Century - is het een goed
moment aandacht te besteden aan zijn Four Freedoms
Speech. De daarin genoemde en door hem persoonlijk
geformuleerde vrijheden vormden voor Roosevelt het
richtsnoer voor een na te streven situatie in de
wereld.
De beroemde speech vormt het slot van de jaarlijkse
boodschap van de president tot het Amerikaanse
Congres, uitgesproken op 6 januari 1941. De wereld
oorlog was toen al in volle gang en het zou volgens
Roosevelt nog maar een kwestie van tijd zijn voordat
de Verenigde Staten hier volop in betrokken zou zijn.
Hij waarschuwde het Congres dat de Amerikaanse
nationale veiligheid en het voortbestaan van de onaf
hankelijkheid sinds het ontstaan van de Unie niet eer
der zo van buitenaf bedreigd werden als op dat moment.
De opmars van de Duitse, Italiaanse en Japanse agres
sors in Europa, Azië, Afrika en in de Pacific, en wier
doel wereldoverheersing was, bracht de ene democra
tie na de andere ten val en zou aanstonds ook Amerika
zelf bedreigen. De president pleitte er daarom voor
dat Amerika met de hoogste spoed zijn wapenproduc
tie op peil zou brengen, niet alleen voor zichzelf, maar
ook opdat het middels een zogeheten Lend-Lease-plan
Groot-Brittannië en haar bondgenoten in staat zou
stellen zich met Amerikaanse wapens te verdedigen
tegen de veroveringsdrift van de As-mogendheden.
Engeland was het laatste in Europa overgebleven
democratisch bolwerk dat zich met de moed der wan
hoop teweerstelde tegen de Nazi-oorlogsmachine en
dringend de steun van Amerika in de vorm van oor-
logsmaterieel nodig had. Kort voor deze jaarlijkse
boodschap had Roosevelt in een van zijn befaamde
fireside chats de te volgen arsenal of democracy- politiek
aan het Amerikaanse publiek uiteen gezet en nu
vroeg hij het Congres toestemming tot uitvoering van
die politiek. In het belang van de handhaving van de
Amerikaanse democratische waarden riep Roosevelt
Congresleden en alle Amerikaanse burgers op de
schouders te zetten onder de last die de oorlogsin
spanning met zich mee zou brengen.
En dan volgt de slotpassage waarin hij zijn visie geeft
op de zijns inziens na te streven naoorlogse wereld.
Deze dient volgens de president gebaseerd te zijn op
vier essentiële menselijke vrijheden. Enigszins vrij
vertaald luidden Roosevelts woorden:
De eerste is vrijheid van meningsuiting - overal ter
wereld.
De tweede is de vrijheid van iedere persoon om zijn geloof
in God op zijn eigen manier te belijden - overal ter
wereld.
De derde is vrijwaring van gebrek, waarmee bedoeld wordt
economische omstandigheden die het elke natie mogelijk
maken zijn inwoners een gezond en vreedzaam leven te
bieden - overal ter wereld.
De vierde is vrijwaring van vrees, een situatie die alleen
bereikt kan worden door een wereldwijde reductie van
bewapening, op zo'n manier dat geen enkele natie in staat
is zijn buren met fysieke agressie te bedreigen - waar ook
ter wereld.
Dit is geen visie van een ver verwijderd millennium, maar
een welomlijnde basis voor een soort wereld die in onze
tijd en generatie bereikt kan worden en die diametraal
staat tegenover de zogenaamde nieuwe orde van tirannie
4 Zeeuws Tijdschrift 2/2000
