Eonta (1964), Anaktoria (1969), Medea (1967), Psappa
(1975), Thallein (1984) en Jalons (1986).
Geoffrey Douglas Madge, mede-initiator van het
ensemble, gaat door als één van de weinige pianisten
die het werk van Xenakis naar de wens van de compo
nist kunnen uitvoeren. Het was dan ook niet meer dan
logisch dat hij - de 'huispianist' van Nieuwe Muziek -
de hoofdrol vertolkte bij het muzikale in memoriam
lannis Xenakis dat twee dagen na zijn crematie in
Middelburg werd gehouden.
Prominent als Beethoven?
De componist is dood, zijn muziek blijft leven, zeker
in Zeeland. De betekenis van Xenakis voor de nieuwe
muziek is misschien nog niet volledig duidelijk. Na
verloop van tijd zal hij de plaats krijgen die hij verdient.
Als belangrijke vernieuwer die heel bijzondere dingen
heeft gemaakt, zal hij uiteindelijk vermoedelijk net zo
prominent worden als Beethoven voor zijn tijd en Bach
voor de Barok. Net als Beethoven is hij met enige afschuw
bekeken en vaak niet begrepen. Om de betekenis van
zijn vaak onbegrijpelijke en moeilijke werk werkelijk
op waarde te schatten is tijd nodig.
Xenakis heeft dat zelf altijd geweten. Daarom hield
hij zich vooral bezig met het componeren zelf. De rest
was bijzaak. Ooit zei er zelf dit over: 'Het schrijven is
voor mij het belangrijkste, niet wat er daarna mee gebeurt.
Na mijn dood worden mijn stukken waarschijnlijk nog
steeds uitgevoerd. En over en paar eeuwen misschien
ook nog wel. Dan weten de mensen helemaal niet meer
wie die Xenakis was. Als straks mensen mijn muziek
uitvoeren, begrijpen ze niet meer hoe ik die heb geschre
ven. Als een musicus vandaag de dag een Italiaanse
partituur uit de zestiende of zeventiende eeuw speelt,
komt hij ook dingen tegen die hij niet snapt omdat de
notatie en de muzielcpraktijk in de loop der eeuwen
zijn veranderd. Dan kan hij toch ook niets meer aan
de componist vragen?' O
Met dank aan Ad van 't Veer (directeur Nieuwe Muziek
Zeeland), Geoffrey Madge, Konrad Boehmer, Douwe Eisenga
en postuum Morton Feldman. Zie ook: www.nieuwe-muziek.nl.
Discografie
LP: New Music 8501 lannis Xenakis, Eonta, Herma Evryali
LP: Nuw Music 9002 lannis Xenakis, Palimpsest, Phlegra,
Epeï, Dmaathen
CD: BVHaast CD 9501 lannis Xenakis, Psappha
CD: BVHaast CD 9219 lannis Xenakis, Rebons, Akea, Epicycles
CD: BVHaast CD9903 lannis Xenakis, Thallein
Video 002 lannis Xenakis, Oresteia (tv-registratie 1995)
Historici maken weinig gebruik van hun familie als
inspiratiebron voor hun werk. Dat is uit privacy-over-
wegingen begrijpelijk. Er zijn natuurlijk uitzonderingen.
Ik noem hier Geert Maks De eeuw van mijn vaderen
velen zullen het met mij eens zijn dat in dat boek het
verhaal van zijn familie tegen de achtergrond van de
tijd voldoende stof oplevert voor een interessant boek.
Het bracht mij op het idee die rijke bron die de familie
nu eenmaal altijd biedt aan te boren en in deze jaar
gang van het Zeeuws Tijdschrjt enige van die verhalen
geïnspireerd op vertellingen of voorvallen in de familie
- kortweg Familialen genoemd - ten beste te geven.
Ze zullen niet onderbouwd worden door uitputtend
bronnenonderzoek maar zullen meer impressionis
tisch van aard zijn. Wel zal ik gebruik maken van
brieven, foto's en andere relevante documenten die
de Familialen meer kleur kunnen geven.
Paul van der Velde
Het programma OVT van de VPRO wijdde in februari
2001 een uitzending aan de Duitse en Oostenrijkse
kinderen die na de Eerste Wereldoorlog naar Nederland
werden gestuurd om daar aan te sterken. Uit het pro
gramma werd duidelijk dat bij sommige ontvangende
gezinnen eerder het eigen welzijn op de voorgrond
stond dan dat van het kind. Sommigen moesten hard
werken voor hun kost en anderen gingen in slechtere
conditie terug naar de Heimat dan ze er vandaan waren
gekomen. Hoe verging het Otto Stöhr (1908-1998) die
via de tussenkomst van het kerkbestuur van de parochie
Nieuw-Namen in 1919 - op het hoogtepunt van de
Spaanse griep - met een groepje andere kinderen uit
Wenen aankwam?
Der Otto
In het dorp Nieuw-Namen was de Eerste Wereldoorlog
allerminst onopgemerkt voorbij gegaan want de grens
sneed er zelfs huizen in tweeën die dan in het Belgische
28 Zeeuws Tijdschrift 2001/1
