Maerten (links) en Cornelis Tromp. Uit besproken boek.
ling ten volle uitgebuit, maar ik vraag me wel af of de
historische kennis over de zeventiende eeuw die
Christophe bij het publiek vooronderstelt niet al te
optimistisch ingeschat is. Nu gaat het bij gezongen
stukken, zoals opera's meer om het gevoel dan om de
inhoud van de tekst. Toch raad ik alle toeschouwers
van Kabaal aan het boek van Prud'homme van Reine
ter verheldering te lezen!
Zeeheldenbiograaf
Volgens sommigen is de biografie in Nederland popu
lairder dan ooit tevoren. Dat er sprake is van een
Nederlandse biografische traditie wil ik echter ten
stelligste ontkennen. Slechts van een kleine categorie
mensen zijn in Nederland meerdere biografieën
geschreven. Meestal zijn dat hagiografische werken
waarin de auteur nauwelijks op een kritische uit
spraak over de gebiografeerde is te betrappen. Het
zijn dan ook geen biografen maar verheerlijkers van
hooggeplaatste of tot de volksverbeelding sprekende
personen.
Ook Maerten en Cornelis Tromp behoren tot de
categorie volkshelden die meermalen zijn bezongen.
De auteur schreef eerder een biografie van Michiel de
Ruyter en hij kan dus zo zachtjes aan als dé
Nederlandse zeeheldenbiograaf van het moment wor
den gezien, te meer omdat hij er nog een van Piet
Heyn voor ons in petto heeft. Dan is het, zoals hij zelf
in een interview opmerkt, wel welletjes. Hoeveel bio
grafieën kan een mens schrijven en zelf ook nog
leven?
De titel Schittering en schandaal is de vlag die de
lading van het boek dekt. De schittering slaat op de
brave 'Bestevaer' Maerten en schandaal op de door
trapte Cornelis. Aan een hoge mate van stereotypering
ontsnapt ook de auteur niet waardoor de helden fiat
charades blijven. Ondanks de verbazingwekkende
hoeveelheid nieuw bronnenmateriaal die de auteur
heeft opgedoken, verandert er weinig aan het reeds
eeuwen overleverde beeld van de Trompen. Wel weet
de auteur bij vlagen de aandacht van de lezer gaande
te houden. Toch heeft deze dubbelbiografie geen
spanningsboog, terwijl er toch voldoende ingrediën
ten aanwezig zijn voor een door en door spannend
verhaal dat zich afspeelt tegen de achtergrond van de
Gouden Eeuw.
Een biograaf moet keuzes durven maken en
Prud'homme van Reine loopt daar dikwijls voor weg.
Een voorbeeld daarvan is dat hij alle zeeslagen waarin
de Trompen betrokken waren uit den treure de revue
te laat passeren. Zelfs voor iemand die niet geheel
afkerig is van een portie maritiem geweld, wordt dat
zelfs op den duur een marteling en bovendien zijn die
zeeslagen al uitgebreid door andere historici beschre
ven. Zo zou een biografie over een voorzitter van het
Rode Kruis weinig winnen bij een samenvatting van
de notulen van elke vergadering die hij voorgezeten
heeft en een opsomming van alle leden die erbij aan
wezig waren.
Tot slot een opmerking over de schrik van elke
auteur die zijn boek na verschijning voor het eerst
openslaat en daar de spreekwoordelijke koeien van
fouten ontwaart. Ik heb er twee voor Ronald gevon
den: (p. 236) de rijke volksplanting Nieuw-Nederland
in Noord-Afrika Noord-Amerika)' en (p. 244) De
Engelsen lieten daarmee een grote leans op de vernie
tiging van de Engelse (=Nederlandse) vloot liggen.' (p.
244). Zo perfide is het Albion nu ook weer niet! Voor
het overige staan er in het boek geen noemenswaardi
ge vergissingen. Vanwege de enorme hoeveelheid
gebeurtenissen zou een zakenregister en een chrono
logisch levensoverzicht van beide helden gedienstig
zijn geweest. Voor het overige doet de typografie en
vormgeving van de Open Domeinreeks, waarin het
boek uitgegeven is, behoorlijk gedateerd aan.
Het wachten is op een nieuwe lichting biografen,
die de biografisch maritieme traditie - want daar kun
nen we nu zo langzaam aan van gaan spreken - willen
voortzetten en die ons wellicht gans andere beelden
zullen voorschotelen. Tot zolang blijven Prud'homme
van Reines zeeheldenbiografieën in ieder geval de
aangewezen, soms rauwe, kost. O
Ronald Prud'homme van Reine, Schittering en schandaal
Biografie van Maerten en Cornelis Tromp, Amsterdam
Antwerpen: Uitgeverij De Arbeiderspers 2001.
isbn 90 295 3572 5, 456 pp, 65,-. Open Domein nr. 40.
21 Zeeuws Tijdschrift 2001/3-4
