zou zich steeds meer gaan toespitsen op mystiek-reli
gieuze onderwerpen en getekende portretten. In 1907
was de indrukwekkende potlood- en krijttekening
Godsvertrouwen ontstaan, waaraan de vuurtoren van
Westkapelle - een voormalige kerktoren - en het kruis
raam in tweede instantie waren toegevoegd. Van de
tekening werden vermoedelijk begin 1909 zinkogra-
fieën gemaakt. I5
Op de tentoonstelling in de Larensche Kunsthandel
hing ook, als nr. 27 en met 'den heer en mevr. Flersheim'
als eigenaars, het eerder genoemde portret dat Toorop
van Edith Flersheim maakte. Nr. 49 was het schilderij
Zeeuwsche boer in gebeddat volgens Toorops vriendin
Mielc Janssen (1890-1953), de dichteres en aquarelliste,
eveneens deel uitmaakte van de collectie Flersheim.
Dit ook in 1907 in Domburg ontstane schilderij stelt
Gilles Provoost voor, de broer van Pieter Provoost ('Pier
van Jille') die model stond voor Godsvertrouwen.
De schrijver en criticus Israël Querido vond
Zeeuwsche boer in gebed een meesterwerk, alleen het
'supplementaire figuurtje op den achtergrond' - een
Toorop-trekje dat meestal wonderwel passend is -
moest volgens hem weggestreken worden. Querido
uitte zich in superlatieven over het kleurgebruik: 'Wat
'n pracht-mengingen van rood en okers, geel en wit,
en wat 'n klankzware harmonie van groengelen en
blauwgroen en gloed-vergrilligend chromaat. Wat 'n
forsche golving in 't schiet-geel, 't rood-doorpaarste en
't carmijngeflits van lichtjes en schampzetjes en dwars-
afgestreken toetsen, terugdringend het licht van den
bovenkop met haar naar de linksche wang-duistering
met zijn schaduwig sapgroen en amberig gegloei.' *7
Tentoonstellingen
Toorop exposeerde in deze jaren nog meermalen in
het buitenland. In 1906 hing zijn werk in het
Künstlerhaus in Zürich en in december 1907 werd er
een kleine, niet beschreven tentoonstelling van zijn
werk in Bremen gehouden waarop ook isografieën
te zien waren van het uitstekende portret dat de
Domburgse kunstenares Mies Elout-Drabbe (1875-
1956), eveneens een grote vriendin, eerder dat jaar in
Domburg van hem had getekend. Terzelfder tijd
was Toorop met acht werken vertegenwoordigd op de
internationale wintertentoonstelling van de Nationale
Hongaarse Vereniging van Beeldende Kunstenaars
(1908-1909) in Budapest. Ook op de Kunstschau in
Wenen (1909) was hij aanwezig, met een twintigtal
jan Toorop, Godsvertrouwen,
1907, potlood- en krijttekening.
Foto coll. Mies Elout-Drabbe,
Domburg.
ia"
Jan Toorop, Godsvertrouwen,
1907, potlood- en krijttekening,
Museum Boijmans Van Beuningen
Rotterdam. Reproductie coll.
Mies Elout-Drabbe, Domburg.
schilderijen en tekeningen, enkele etsafdrukken
en een koperplaat. En nogmaals exposeerde hij in
Bremen, op een tentoonstelling van werken uit
Bremens privébezit in de Kunsthal (11 april - 8 mei
1909). De zeven tekeningen van Toorop die er te
zien waren, kwamen uit de verzamelingen van Marcus
en Achelis. Bremen werd gevolgd door de Ausstellung
fur Christliche Kunst in Düsseldorf (15 mei - 3 oktober
1909). In een geheel aan Toorop gewijde zaal hingen
30 van zijn werken; nr. 929 stond genoteerd als
Gottvertrauen, Studienkopf, Zeichnung', eigenaar
Ernst Flersheim, en nr. 934 als 'Das Tischgebet,
Ölgemalde', eveneens met Ernst Flersheim als eige
naar. Nr. 933 was de olieverf'Alter Mann im Gebet',
het schilderij dat als Zeeuwsche boer in gebed op de
tentoonstelling van de Larensche Kunsthandel had
gehangen. Zowel in Amsterdam als in Düsseldorf
was het te koop. Indien Miek Janssen gelijk had en
het werk inderdaad deel heeft uitgemaakt van de
collectie Flersheim, dan zou Ernst Flersheim het
op de tentoonstelling in Düsseldorf verworven kun
nen hebben.I9
Volgens een aantekening van Toorop was het de
bedoeling dat 'Gottvertrauen' van Düsseldorf naar Berlijn
zou doorreizen, waar op de negentiende Berliner
Secession (27 november 1909 - 9 januari 1910) een
twintigtal tekeningen, een tiental lithografieën en een
ets van hem te zien waren. Als dat het geval is, dan
zou het als PortratZeichnung', nr. 767 of nr. 772, in
de desbetreffende catalogus moeten zijn opgenomen.
Als nr. 775 staat in de catalogus vermeld 'Gottvertrauen,
farbig gehöhte Zinkoreproduktion', deze titel is in Toorops
eigen exemplaar van de catalogus doorgestreept. 20
45 Zeeuws Tijdschrift 2001/3-4
