en zou moeten worden aangepast op basis van de in
de afgelopen twintig jaar uit (archeologisch) onder
zoek verkregen nieuwe gegevens. Dat neemt niet weg
dat het een schitterend boek is, fraai vormgegeven en
met veel, ook kleurrijke, illustraties.
Albert L. Kort, Geen cent te veel. Armoede en armen
zorg op Zuid-Beveland 1850-1940. Hilversum: Uitgeverij
Verloren, 2001. ISBN 90-6550-436-2, 517 p. 20 afb.
(zw), 16 x 24 cm, 87,50.
Sociale controleurs, zou je ze kunnen noemen, maar
dan niet aangesteld door de overheid. De armenbe
stuurders van de negentiende, begin twintigste eeuw,
zo valt te lezen op de cover van Korts boek, zagen hun
bedeelden 'als kinderen die men geen moment uit het
oog mocht verliezen'. Ze controleerden degenen die
geld van hen kregen om hun armzalig bestaan nog
enigszins leefbaar te houden. Ze hadden dus de
macht in handen en lieten dat ook geregeld merken,
de goeden niet te na gesproken. Bedeling was een
gunst en de ontvangers moesten dankbaar zijn. Kort
beschrijft in zijn indrukwekkende boek de sociale ver
houdingen tussen armen en de armenbestuurders. De
armenbesturen waren hard nodig, want de overwe
gend liberale en christelijk-historische politici waren
er niet voor te porren overheidsgelden in de armen te
stoppen. De mens moest werken voor zijn geld en als
dat niet kon dan moesten de armenbesturen maar
inspringen. De armenbesturen bleven hun invloed tot
tegen de jaren veertig houden, want zij speelden ook
een rol bij de steunverlening tijdens de crisisjaren.
Korts boek is recente maatschappijgeschiedenis van
hoog niveau.
Jan de Ruiter, 's-Heerenhoek, dorp tussen slicken en
blieken', Goes: De Koperen Tuin, 2001. ISBN
9076815054, 80 p. 85 afb. (zw), 21 x 30 cm, 42,50.
Jan de Ruiter is de chroniqueur van de gemeente
Borsele. Hij heeft inmiddels acht boeken over de vijf
tien dorpen binnen de gemeente Borsele op zijn naam
staan. Het laatste deel gaat over 's-Heerenhoek, in car-
navalstijd 'paerehat' geheten. De boeken van De Ruiter,
alle op dezelfde manier vorm gegeven in de huisstijl
van uitgeverij De Koperen Tuin in Goes, volgen een
vaste indeling. Allereerst wordt het dorp in het groter
geheel van het landschap en de geschiedenis geplaatst,
waarna wordt ingezoomd op karakteristieke onderde
len van het dorp. Dat zijn voor 's-Heerenhoek het
gemeentehuis, de Nederlands-hervormde kerk - onge
looflijk maar waar nog in 1985 afgebroken en weer
opgebouwd in het Arnhemse Openluchtmuseum en
dus voor Zeeland verloren gegaan - de rooms-katholie-
ke kerk enzovoorts. Soms komen aansprekende men
sen of voorwerpen aan de orde. Is dit nu officiële
geschiedschrijving? Nee, eerder een goed bedoelde en
met flarden uit het verleden vertelde kroniek van een
dorp. Ook niet altijd even zorgvuldig. De parochieput
of dorpsvate die op de ene pagina nog aan het eind
van de negentiende eeuw is gedempt, blijkt een pagi
na verder in 1912 gedempt. Ach, zo valt er in elk boek
wel iets te vinden. De serie is leuk en het wachten is
op het volgende deel. Voor mensen uit de gemeente
Borsele en iedereen die is geïnteresseerd in dit gebied
zijn de boeken een must. En, eerlijk is eerlijk, Jan de
Ruiter weet uit de archieven boeiende verhalen op te
duiken en schrijft ze in een gemakkelijke verteltrant
neer.
ZEEUWSE BOEKENTOPTIEN
1. Zeeuwse wijsheden Marco Evenhuis
(Ruitenberg)
2. Versterckt Zeeland P. Stockman en P. Everaers
(Provincie Zeeland)
3. Zeeuwen tegen het water Jan J.B. Kuipers
(Provincie Zeeland)
4. De mooiste Zeeuwse mythen en sagen Marco
Evenhuis (Ruitenberg)
5. Oosterschelde veldgids Arthur Oosterbaan en
Ted C.J. Sluijter (De Koperen Tuin)
6. Van schandsteen tot straatkapel Jan j. B. Kuipers
en Peter Sijnke (Provincie Zeeland)
7. Zeeuws kookboek Eric Rotte (Ruitenberg)
8. Zeeuwse pot J. Lamoen (De Fontein)
9. Scheldegotiek, een zoektocht door Zeeland G.
Spijkerboer (Europese Bibliotheek)
10. Zeeland 1945-1950 Jan P. Zwemer (Den Boer/de
Ruiter)
Op grond van recente verkoopcijfers van boeken over
Zeeuwse onderwerpen in De Drukkery in Middelburg
wordt De Zeeuwse boekentoptien samengesteld.
41 Zeeuws Tijdschrift 2001/5
