hier al. Ik denk dat een academisch georiënteerde
opleiding er in Zeeland moeilijk zal komen. Dat zal
veel geld kosten. Mijn idee zou zijn: leg contacten
met bestaande academies en doe er je voordeel mee.
Er zijn nu mondjesmaat relaties en alles gaat er
daarbij zo kneuterig aan toe.
Voorbeeld?
In Zeeland is al heel lang een historiografisch debat
gaande over de vraag wat nou belangrijker was voor
de Zeeuwse economie: de handel op Azië of de
activiteiten in het Atlantisch gebied? Het onderzoek
naar het Atlantisch gebied is veel lastiger, techni
scher ook. Toch is er de laatste tien jaar veel nieuws
over dit gebied - ook in relatie tot Zeeland - gemeld.
Zo is het nu mogelijk om op basis van cijfers een
goede economische vergelijking te maken tussen
de Zeeuwse activiteiten in het Atlantisch gebied en
in Azië, via de VOC. Maar vreemd genoeg neemt
niemand daar in Zeeland nota van. Men weet van
niets. De historici in Zeeland moeten beseffen dat er
buiten Zeeland ook het nodige gebeurt dat bijzonder
interessant is. Ze hebben er geen weet van, gaan voort
met het publiceren van meer van hetzelfde. Ja, wat
wil je ook. Ze zitten hun hele leven op dezelfde plek
en laten geen impulsen van buitenaf toe.
Dit alles pleit toch juist voor iets als Zeelandstad?
Akkoord.
Terug naar jouw onderzoeksterreinen: Azië, het
Atlantisch gebied en Zeeland. Wat heb je voor
onderzoek gedaan?
Ik studeerde in Leiden en volgde daar onder meer
een doctoraalcollege over de schippers van de VOC.
Daarna maakte ik kennis met het werk van professor
Postma, een Nederlander die lange tijd werkte aan
de Minnesota State University Mankato en hij was
een jaar^èZJow in Leiden. Hij bracht voor het eerst
de Nederlandse betrokkenheid bij de Atlantische sla
venhandel in kaart. Nederland bleek daar een signifi
cante rol in te spelen: van de tien, twaalf miljoen
zwarte dwangarbeiders uit Afrika die in de periode
1500-1860 naar de Nieuwe Wereld werden ver
scheept, nam Nederland er 500.000 voor haar
rekening. Het Zeeuwse aandeel hierin was meer
dan de helft. Vooral in de tweede helft zeventiende
eeuw was het Nederlandse aandeel van belang omdat
men toen onderaannemer was van het Spaanse
slavenascento. Preciezer gezegd: tot 1733 was de
slavenhandel het monopolie van de West Indische
Compagnie (WIC), en droeg Zeeland een steentje
bij. Daarna, toen het alleenrecht werd vrijgegeven,
zaten de meeste reders van slavenschepen in Zeeland.
Hoe valt dat te verklaren?
Dat is heel lastig. Een veelheid factoren speelde een
rol. Ik vermoed dat er een relatie bestaat met de kaap
vaart waarop Zeeland zich had toelegd toen het eco
nomisch achter raakte op de rest van Nederland. Men
was daar door het diepe water ook voor uitgerust.
Hoeveel procent van de Zeeuwse economie draaide
op slavenhandel?
Daar kan ik geen uitspraak over doen.
Doe eens een schatting. Tachtig procent?
Volstrekte onzin! Het zou politiek correct zijn om dat
te zeggen. Maar we weten eenvoudig niet hoeveel
het opbracht, laat staan dat je iets over de Zeeuwse
economie in zijn algemeenheid kan zeggen.
Wat heejt Zeeland dan aan de VOC gehad?
Even voor alle duidelijkheid: mijn promotie-onder
zoek ging over de relatie tussen de private en de
publieke sector (1550-1621), oftewel handel en oor
log en wat dat te maken had met kaapvaart en
belastingen. De VOC was daar slechts een onder
deel van. Enfm, in 1595 vond de eerste succesvolle
reis naar Azië plaats. Daarna zouden er nog vele
volgen. Het waren moeilijke en vooral dure onder
nemingen. Rond 1600 stagneerde de handel met
Azië en kwam de oorlog tegen Spanje eveneens
onder druk te staan. De vraag die ik me stelde: hoe
werd die oorlog gefinancierd? Het bleek dat dat voor
een deel gebeurde met licenten, belasting op handel
met de vijand. Johan van Oldebarnevelt smeedde de
mogelijkheden van de handel op Azië en de oorlog
tegen de koning van Spanje aaneen tot de VOC.
Afgesproken werd dat het kapitaal dat investeerders
in de VOC zouden steken indirect ten goede zou
komen aan de oorlog tegen Spanje. Maar omdat
oorlog nu eenmaal veel risico met zich meedraagt,
werd dat risico afgekocht in ruil voor het alleenrecht
van de VOC om handel met Azië te kunnen drijven.
Zeeland heeft altijd voor een kwart geparticipeerd in
17 Zeeuws Tijdschrift 2002/3
