HET ZEEUWS MUSEUM RELOADED
kenner van de Zeeuwse cultuurhistorie en hij heeft de
collectie nog nooit gezien! Toen hij werd aangesteld was
de collectie al veilig en wel ingepakt. Het niet-Zeeuw
zijn kan ook voordelig zijn: buitenstaanders kunnen
juist een frisse en verrassende kijk op een lokale cultuur
hebben. Wat betreft de Zeeuwse historie is Byvanck
zich aan het inlezen. Zijn grootste handicap is dat de
collectie voorlopig ontoegankelijk is. Byvancks oplossing
voor dit probleem is het bijeenbrengen in werkgroepen
van Zeeuwse en niet-Zeeuwse verhalenvertellers, (kunst)
historici, archeologen en erfgoedkenners. Zij denken na
over hoe er met de collectie nieuwe verhalen kunnen
worden verteld en hoe die gepresenteerd kunnen worden.
De werkgroepen hebben inmiddels plannen ont
wikkeld. De 18de eeuwse collectie van het Koninklijk
Zeeuws Genootschap der Wetenschappen wordt
gepresenteerd als een rariteitenkabinet in het bredere
kader van de geschiedenis van het verzamelen. De
ontdekking van de Zeeuwse identiteit wordt verteld
aan de hand van de wandtapijten, die na een lang
durige restauratie voor het eerst in vijftig jaar tezamen
te zien zullen zijn. De streekdrachten worden geplaatst
in de context van de hedendaagse modewereld. Elke
presentatie krijgt zijn eigen, speciaal voor het verhaal
ontworpen tentoonstellingszaal.
Het klinkt allemaal erg aantrekkelijk, maar er loeren
gevaren. Er is een risico dat de objecten worden gere
duceerd tot illustraties van een verhaal. Alle andere
betekenissen en interpretaties die in de objecten
besloten zitten, worden dan weggedrukt. Dit gevaar
wordt groter als de vormgeving van de zaal het ver
haal te letterlijk volgt. In dat geval is er nog een bijko
mend probleem, namelijk dat een volgende directeur
zit opgescheept met een interieur dat vastgeklonken
zit aan specifieke interpretaties van de collectie.
Andere mogelijke problemen hangen samen met de
gekozen invalshoek van Byvanck. Het (kritisch) regiona
lisme is zoals gezegd niet onomstreden. In zijn meest
extreme vorm is regionalisme een statische cultuur
opvatting, waarin geen plaats is voor verandering en
differentiatie. Bovendien wordt het begrip nogal eens
misbruikt om 'anderen' buiten te sluiten. Daarnaast
zijn er vele voorbeelden van een zeer banale uitwerking
van het concept, waarbij streekeigenheid niet meer is
dan een decoratieve verzameling truttige details zonder
context.
Valentijn Byvanck zal zich terdege bewust zijn van
deze valkuilen. Ze zijn alleen te omzeilen als hij met
doordachte en intelligente interpretaties en presentaties
komt, die een weerspiegeling zijn van het onderzoeken
de karakter van Byvanck. Nog twee jaar heeft hij om
zijn ideeën gestalte te geven. Of hij daarvoor genoeg
ruimte zal krijgen, is de vraag. Aan zijn uithoudings
vermogen zal het niet liggen.
Impressies van de ontvangstruimte en van de zaal 'Zeeuws leven'. Architect is Christian Kieckens, Brussel.
17 Zeeuws Tijdschrift 2003/4-5