Zeeuws volgens NUR
Jaren geleden heb ik met Hans Verhagen gecorrespon
deerd over een uit te geven Zeeuwse poëziebloemlezing,
later verschenen als Zee sj Land als geschenk van de
Week van het Zeeuwse Boek. Hans Verhagen vroeg
zich af wat dit eigenlijk voor een bloemlezing zou
worden. 'Een bloemlezing van Zeeuwse dichters? Nee,
want Nijhoff, Achterberg, Slauerhoff, Campert en
Bloem zijn geen Zeeuwen. Hebben ze dan in Zeeland
gewoond? Nee, ze zijn er hooguit misschien eens op
vakantie geweest. Gaat het dus om gedichten die over
Zeeland handelen?
Maar er staan ook gedichten in die bijvoorbeeld de
zee in het algemeen tot onderwerp hebben, niet speci
aal de zee bij Zeeland. Waarom? Dan geldt weer wel:
omdat de schrijvers ervan Zeeuwen zijn, althans in
Zeeland wonen, wat weer iets anders is. Toen ik' - ik
citeer nog steeds Hans Verhagen - 'begin jaren zestig
nog in Zeeland woonde wist ik, evenals het toen aan
zienlijk meer geïnteresseerde poëzielezend publiek, niet
beter dan dat ik zo ongeveer de enige Zeeuwse dichter
was. En er kwamen toen ook bij mij geregeld dichters
op bezoek, en sommigen van hen, zoals Armando,
Vaandrager en Vinkenoog hebben door hun verblijf
geïnspireerde gedichten geschreven en gepubliceerd,
net zoals voornoemde kanonnen uit een ander tijdperk.
Armando zelfs met gebruikmaking van het dialect.
Waarom zijn die niet geselecteerd?' Tot zover Hans
Verhagen over de bloemlezing, waarvan me bijgeble
ven is dat Hans daar niet zo gelukkig mee was.
Iets over het Zeeuwse boek zeggen zonder het te
definiëren, zal niet lukken. In het commerciële boeken
vak hebben we dit probleem opgelost, door een partij
aan te wijzen, die beslist in welke categorie een boek
valt: de uitgever. Vaak discutabel, maar wel helder.
Alle boeken die in Nederland verschijnen krijgen
allereerst een ISBN (Internationaal Standaard Boek
Nummer), maar ook een NUR (Nederlandstalige
Uniforme Rubrieksindeling)-code. De codes 520 tot
en met 523 hiervan zijn voorbehouden aan regionalia.
NUR code 524 is bestemd voor boeken verschenen in
de Friese taal, code 525 voor streektaal in het alge
meen. Het Zeeuws heeft geen code toegewezen gekre
gen. Geen taal misschien?
Het antwoord op de vraag die Paul van der Velde
[hoofdredacteur van het Zeeuws TijdschriftJ me stelde,
om iets te vertellen over de positie van het Zeeuwse
boek, ontleen ik aan de statistieken van deze NUR-
codes. 11c heb hierbij dankbaar gebruikgemaakt van de
gegevens uit onze eigen boekhandels, onze uitgeverij
Den Boer de Ruiter, Boekmonitor (landelijke meting
van de verkoop van boeken) en gesprekken met colle
ga's. Hoeveel Zeeuwse boeken - volgens de definitie
van de boekverkopers - worden er jaarlijks verkocht
in Zeeland? Het zijn er ongeveer 25.000 per jaar.
Gemiddeld zijn 200 Zeeuwse titels beschikbaar.
Ongeveer vijf titels halen elk jaar weer een verkoop
resultaat van ruim 2.000 exemplaren. Resteren 15.000
boeken over bijna 200 titels. Een gemiddelde verkoop
per titel van 75 boeken per titel dus. Wat betekent dat
een gemiddeld Zeeuws boek met een oplage van 1.000
stuks pas na ruim tien jaar is uitverkocht. De grotere
boekhandels in Zeeland hebben 90 tot 160 titels op
voorraad, de kleinere veel minder. Veel van de bij de
uitgevers beschikbare boeken staan niet eens op de plank
bij het merendeel van de boekverkopers in Zeeland.
Ach lieve tijd, ach arm Zeeland
Hoe verhouden zich de landelijke verkopen van Zeeuwse
boeken tot de verkoop van boeken uit andere regio's.
Hiervoor ben ik te rade gegaan bij Boekmonitor. Elke
week publiceert Boekmonitor een top 100 en toptie
nen van alle rubrieken, waaronder natuurlijk de regio
nale boeken. In het afgelopen jaar hebben in totaal acht
Zeeuwse boeken de landelijke regio-toptien bereikt.
Vier titels kwamen er een paar keer in voor: Hier was
eens Capelle, van Kees Slager, Heel de wereld trekt naar
Veere, van Kees Leeman, Rond 't hof van Gerard
Smallegange en Zeeland 1945-1950 van Jan Zwemer.
Ook heb ik gekeken welke regio's het vaakst vertegen
woordigd waren in deze toptien. Iedereen denkt altijd
dat dat Friesland, Zeeland en Limburg zullen zijn. Ik
zag vooral heel veel titels over Brabant, Drenthe en
Utrecht.
In de boekhandel is de rubriek Zeeland van zeer
groot belang. In een interview met het Zeeuws Tijdschrift,
nu tien jaar geleden, stelden Jan Bruijns en ik in een
interview met Peter van Houte dat het Zeeuwse boek
goed is voor 15 procent van de totale omzet van de
boekhandel. Laten we stellen, dat we deze uitspraak
deden in een tijd dat de boekhandel nog niet zo goed
geautomatiseerd was. Of, dat we, in het belang van de
8 Zeeuws Tijdschrift 2004/1-2
