promotie van de Week van het Zeeuwse Boek, enigs
zins overdreven. Nu, terugrekenend, kom ik tot een
percentage, tien jaar geleden, van bijna 10 procent van
de omzet in algemene boeken. Schoolboeken en stu
dieboeken buiten beschouwing latend dus. Inmiddels
is dit percentage gedaald tot ruim 7 procent in 2003.
Hieruit wil ik echter absoluut niet de conclusie
trekken dat de belangstelling voor het Zeeuwse boek
tanende is. Zeker niet. In absolute zin zijn de verkopen
tamelijk constant: 25.000 boeken per jaar, en dat al
jarenlang. Een opvallende opleving van de verkoop
van het Zeeuwse boek vond plaats tussen eind 1996
en begin 1998. Toen verscheen de serie: Ach Lieve
Tijd, Zeeland, goed voor een enorme afzet in het jaar
1997. Maar even opvallend is wat daarna gebeurt: een
forse daling van de verkopen vanaf eind 1998 en 1999,
waarna in het jaar 2000 een licht herstel waar te nemen
is. Kennelijk heeft de uitgave van Ach Lieve Tijd de rest
van de verkopen gekannibaliseerd. Of zijn alle Zeeuwse
auteurs dusdanig voor deze serie actief geweest, dat
slechts weinig andere boeken verschenen. Met een
omzetaandeel van het Zeeuwse boek van rond de 7 pro
cent blijft deze rubriek toch onverminderd van groot
belang voor de boekhandel. Vergelijk ik deze 7 procent
met andere rubrieken, dan moeten de Zeeuwse boeken
slechts literatuur (20-25%) en kinderboeken (12-14%)
voor laten gaan. De rubriek Zeelandica is groter dan
de rubriek spanning, waarin schrijflcanonnen publice
ren zoals John Grisham, Elisabeth George en Appie
Baantjer.
Spagaat en plié van de Zeeuwse uitgever
Het probleem van het Zeeuwse boek ligt mijns inziens
niet aan de vraagzijde, maar aan de aanbodzijde. En
omdat ik ook uitgever ben, ken ik de problemen van
het uitgeven in Zeeland als geen ander. Uitgeven in
een kleine provincie als Zeeland is uiterst ingewikkeld,
en vrijwel altijd verliesgevend. Basisprobleem is dat
de te realiseren oplages vrijwel altijd te klein zijn. Of
je nu 100 exemplaren laat maken van een boek, of
100.000, de basiskosten zijn gelijk. De kostprijs per
exemplaar is bij kleine oplagen per definitie hoog. De
verkoopprijs verhogen kan niet zonder meer, omdat
het koperspublielc dat absoluut niet zal accepteren.
De lage verkopen per boek zijn er ook de oorzaak
van dat auteurs, die normaal 10 procent van de ver
koopprijs ontvangen, ontevreden zijn. Hoe vaak heb
ik de laatste jaren niet moeten horen dat auteurs met
andere klussen meer verdienen. Ik kan ze niet anders
dan gelijk geven. Een artikel schrijven voor een groot
bedrijf levert veelal meer op dan het schrijven van een
boek.
Hetzelfde geldt voor de kosten van illustratiemate
riaal. Het gebeurt niet zelden dat een instituut meer
dan 100 euro vraagt voor het plaatsen van een foto.
Gevolg is onvermijdelijk dat in deze marge de kwali
teit van de gepubliceerde boeken te wensen overlaat.
Redactie, vormgeving, uitvoering, er is meestal onvol
doende budget voor.
Dat er met regelmaat Zeeuwse boeken verschijnen
is te danken aan de spagaat waarin de Zeeuwse uitge
vers verkeren: zij zijn namelijk ook boekverkoper. Dit
geldt in elk geval voor de twee belangrijkste uitgevers
in Zeeland: De Koperen Tuin en Den Boer de Ruiter.
Als boekverkopers is hun omzet mede afhankelijk van
die Zeeuwse boeken, als uitgever zijn zij bereid verlie
zen te accepteren. In elk geval zijn en blijven uitgevers
in Zeeland bereid boeken over Zeeland uit te geven.
Al was het alleen al in het belang van hun boekhandels.
De Zeeuwse uitgevers worden gelukkig regelmatig onder
steund door fondsen en overheden zoals het Anjerfonds,
het VSB fonds, de Maurits van Kattendijkestichting en
sinds kort het Van Velde Publicatiefonds.
In dit verband doe ik een beroep op de Zeeuwse
overheid. Te vaak moet ik constateren dat de echte
mooie projecten, de fors gesubsidieerde projecten, uit
gegeven worden door uitgevers van buiten de provincie.
En dat zijn inderdaad uitstekende uitgevers, maar als
de overheid wil investeren in het Zeeuwse boek, dan
zou het aardig zijn als grotere projecten ook door
Zeeuwse uitgevers uitgegeven kunnen worden. Zoals
onze uitgeverij Den Boer de Ruiter besloten heeft
om in beginsel te werken met vormgevers en druk
kers uit Zeeland. Want, kwaliteit is er voldoende, hier
in Zeeland. Koester die dan ook!
Dit is een licht geadapteerde versie van de tekst van de lezing,
die Dick Anbeek op 19 december 2003 in de Zeeuwse
Bibliotheek hield als onderdeel van de manifestatie rond de uit
reiking van de Zeeuwse Boekenprijs 2003. Voor de aanwezigen
had hij een lijst van de 100 meest verkochte Zeeuwse boeken
meegenomen die op pagina 38 is afgedrukt. Het best verkochte
boek was Hier was eens Capelle van Kees Slager die daarvoor de
prijs van het best verkochte boek kreeg.
9 Zeeuws Tijdschrift 2004/1-2
