Wij woonden in een nieuwbouwwijk die nog niet
geheel voltooid was. 's Ochtends om zeven uur begon
nen heimachines in de omgeving te stampen.Wij waren
een van de eerste gezinnen die in de vette klei een
tuin aanlegden. Toch voelden wij ons verbonden met
het oude centrum. Mijn ouders waren weliswaar 'import'
uit de Randstad, wij voelden ons Middelburgers. Als
we een fietstochtje maakten wees mijn moeder er
altijd op dat je overal op Walcheren de Lange Jan, de
abdijtoren, kunt zien.Wij hielden van ons prachtige
stadhuis, van de kaaien, van de bizarre Oostkerk.
Op een dag stopte er opnieuw een deux-chevaux
voor onze deur. Weer stapten er langharige mannen
uit. Het was een filmploeg. Uit Amsterdam. De regis
seur heette Dirk Jan Bijker, ik werd op slag op hem
verliefd. Hij maakte een film over Zeeland. Het moest
een 'kritiese' documentaire worden over het Deltaplan
en de industrialisatie. In mijn vader verwachtte Dirk
Jan een medestander te vinden. Zijn bezoek had voor
ons gezin verstrekkende gevolgen.
Dirk Jan serveerde ons een macrobiotische maaltijd
die we langzaam kauwend wegwerkten met wortelsap.
De cineasten spraken opgewonden met mijn ouders
over de provobeweging. Ons huis leek te zweven boven
de Zeeuwse polders. Grote veranderingen gingen er
komen. Dirk Jan hielp mij zoeken naar mijn schild
pad die al weken onvindbaar was. Zijn film ging In de
Ban van het Gebeuren heten, vertelde hij. Een magische
titel vond ik dat.
Mijn oudste broer mocht mee op locatie. Zwaar
onder de indruk kwam hij thuis. Zijn toekomst stond
vast, vertelde hij. Na zijn eindexamen zou hij zich
aanmelden bij de filmacademie.
De filmploeg had in ons allen iets ontvlamd. Mijn
vader stortte zich met nieuwe energie in de provinciale
politiek. Mijn moeder kocht een Indiase rok en grote
zilveren sieraden, ik werd een toegewijd macrobioot.
En mijn oudste broer moest en zou naar Amsterdam.
De filmploeg was weer komen logeren, Jeroen zou
met hen terugrijden naar de hoofdstad. De schrik
sloeg mij om het hart bij de gedachte. Mijn broer naar
Amsterdam! Ik was bang dat ik hem nooit meer terug
zou zien. 'Hij is nog veel te jong,' wierp mijn moeder
tegen. En ik was het met haar eens. Hoe moest hij
daar overleven? 'Voor een paar dagen maar,' smeekte
hij. 'Dirk Jan past op mij.' Dat gaf de doorslag. Samen
met de lange regisseur hupte hij in de deux-chevaux
de straat uit.
's Avonds was het vreemd stil in huis. De moderne
wind leek plotseling geluwd. We keken naar het nieuws.
Er was een krakersrel in Amsterdam. Op het bordes
van een grachtenpand werd gevochten. Politie sloeg
met stokken in op een groep provo's, dachten we.
Plotseling zagen we een stok neerkomen op de rug
van onze broer. Zijn afrokapsel schokte heen en weer
terwijl zijn gezicht gepijnigd vertrok. Mijn moeder gaf
een gil. 'Waar is Dirk Jan?' riep ze. Mijn vader vloekte.
De telefoon ging. Ik moest opnemen, voor de telefoon
hadden mijn ouders nu geen tijd. Het was een man
met een zware stem. 'Huis van bewaring,' verstond ik.
Mijn vader nam de hoorn over. 'Die jongen is nog geen
zestien,' hoorden we hem streng zeggen. 'U kunt hem
niet vasthouden.' Wij staken onze duimen omhoog. Ik
was er trots op dat mijn vader het op durfde te nemen
tegen het gezag. Dit was het begin van de strijd.
Vier dagen later kwam Jeroen terug naar Middelburg.
Bleek, en met de trein. Zijn rug zat onder de blauwe
striemen. We haalden hem binnen als een held.
Urenlang hingen we aan zijn lippen. Hoe het eruit
zag in de gevangenis, wilde ik weten. En of hij echt
spinnenkoppen had gegeten. 'Wat ik nog steeds niet
begrijp,' hield mijn moeder aan, 'waarom was Dirk
Jan niet in de buurt?' Daar hebben we nooit een goed
antwoord op gekregen. Want kort na deze gebeurtenis
raakte Dirk Jan in de ban van God. Hij zei al zijn
oude vrienden, waaronder wij, vaarwel, en begon een
nieuw leven.
Middelburg heeft nu een Hema, een McDonald's,
een Blokker en zelfs de Kwantum heeft er onlangs
een filiaal geopend. Er zijn hasjcoffeeshops en er wordt
methadon verstrekt aan Zeeuwse junks. Middelburg
lijkt nu precies op de rest van Nederland. De Delta
werken zijn eindelijk voltooid.
Van Carolijn Visser verscheen zeer onlangs De hele wereld
(Amsterdam: Augustus, 2004), een bloemlezing uit haar werk
met verhalen uit 21 landen.
37 Zeeuws Tiidschrift 2004/1-2
