'Naar zee!' wil kritisch staan tegenover de gangbare
planologische denkbeelden over zee en kust. Die kri
tiek uit zich in een alternatief programma voor de toe
komst van de Noordzee, de Nederlandse kust en delta.
Bevolkingstoename, economische groei en toenemen
de mobiliteit zorgen voor een groeiende ruimteclaim.
De druk op kust en zee wordt steeds groter, de kustlijn
daarentegen is steeds korter geworden (afdamming
Zuiderzee, Deltawerken enz.). Deze voortgaande ont
wikkeling doet volgens het Atelier 'Naar zee!' geen
recht aan de dynamiek van de huidige samenleving.
Bovendien vragen kusten om cruciale opgaven naar
aanleiding van de klimatologische veranderingen:
zeeën zetten uit, hun spiegels rijzen, bodems dalen.
Deltaficatie bepleit kustlijnverlenging zodat de kust
rijker wordt aan mogelijkheden, ervaringen en bewe
gingsvrijheid. Het zijn denkbeelden waarop het Atelier
'Naar zee!' bepaald niet het monopolie heeft. Ze hebben
immers wortel geschoten in de plannen en bestekken
van overheden en instellingen die ons waterbeheer
behartigen, zoals waterstaat en waterschappen.
De originaliteit van Naar zee! Moet gezocht worden
in de uitwerking van het Deltaficatie-concept. Het Vrije
Westen, Holland op zijn Langst en Het Hoge Oosten
zijn drie denkbeelden die vorm geven aan dit nieuwe
paradigma. Tweeëntwintig ideeën met 'toekomstige
ontwerpopgaven aan zee' vormen een bijdrage aan het
publieke debat over de nieuwe geografie van zee en kust.
'Als zodanig wil het boek de maatschappelijke gedachte
vorming prikkelen,' aldus de samenstellers, 'aangezien
ruimtelijke opgaven ook culturele opgaven zijn.'
Voor onze streken is de afdeling 'Meer Grevelingen-
meer' van belang (pag. 73 e.v.). Het essay onder deze
titel meldt dat Zeeland zich straks met recht opnieuw
het Land van de Zee mag noemen. Een ontmanteling
van de Deltawerken is echter niet het oogmerk, 'de
gewrochten behouden hun trotse gedaante'. Wel moet
er naar een nieuwe dynamiek worden gestreefd die past
bij het oorspronkelijke estuariumlandschap: meer
doorlaatopeningen in de dammen, permanente uit
wisseling met de Oosterschelde. Op plaatsen waar de
scheiding tussen zout en zoet 'hard' blijft, kan in de
toekomst energie worden opgewekt door middel van
osmosis: door het zoete en zoute water, gescheiden door
een membraan, langs elkaar te laten stromen treedt
ionenuitwisseling op. Als gevolg hiervan ontstaat elek
trische stroom. Op bestaande dijken en dammen tussen
zout en zoet, zoals de Philipsdam, kunnen 'osmosis-
centrales' verrijzen. Vervaging van de scheiding tussen
zout en zoet en wisselende waterpeilen maken nieuwe
vormen van maricultuur mogelijk: biofarms gaan zee
groenten als zeekraal telen, her en der verrijzen drijven
de woningen en middenin het Grevelingenmeer ligt
straks een eiland voor 'ocean farming': easyFish.com.
De nogal vrijblijvende voorzetten van Naar zee
worden nog diffuser door de naar mijn smaak wat al
te artistieke vormgeving, die het bureau Typography
other serious matters op het boek heeft losgelaten.
59 Zeeuws Tijdschrift 2004/3-4
