ZEEUWSE BOEKENTOPTIEN
Laatmiddeleeuwse bodemvondst uit Saeftinghe.
grilligheid die het betoog van een enthousiast verteller
kenmerkt. Het voorwoord meldt: 'soms raken we
geboeid door kleine details op ons pad, zoals een bijtje
dat gespecialiseerd is op zeeasters. Een andere keer
stappen we met zevenmijlslaarzen door het landschap
met alleen maar oog voor de grote lijnen'. De reis rond
de Westerschelde verloopt van west naar oost, vanaf de
Zwinmonding tot aan de Belgisch-Nederlandse grens.
Daarbij worden beide zijden van de Westerschelde
aangedaan: zowel de wallen van Retranchement als
Toorenvliet en Ter Hooge (Middelburg/Koudekerke)
met hun stinsenplanten; zowel Philippine als het heg-
gengebied van Nisse. Ongeveer heel de tweede helft
van het boek - en dat verklaart de 'omgekeerde' titel -
is gewijd aan allerlei aspecten van Saeftinghe: hoofd
geulen, bezoekersstromen, het leven in de Middeleeuwen,
basisveen en Hollandveen, 'wiertjes en diertjes' enzo
voort. Behalve de genoemde grote lijnen en kleine
details geeft Jacobusse zich ook graag over aan terzij
des en uitweidingen; hij behandelt zelfs de meerman
legende van Saeftinghe.
Het is echter niet alles gezelligheid en geestdrift
wat de klok slaat. Jacobusse fungeert ook een beetje
als klokkenluider, om in de beeldspraak te blijven. Hij
propageert het alweer uit de planologische belangstel
ling weggezakte 'hoefijzermodel', waarin voor Zeeland
werd uitgegaan van een groenblauwe oase tussen zwaar
verstedelijkte regio's. Het inhalen van onze industrieel-
economische achterstand is onmogelijk én niet nodig,
vindt de auteur: de Westerschelde met haar omgeving
moet behouden en gekoesterd worden 'als een levend
land dat vanuit zijn eigen unieke kwaliteiten verder
ontwikkeld wordt. Dat zou het toetsingskader moeten
zijn voor alle nieuwe initiatieven in de regio'.
Is Het Verdronken Land van Saeftinghe en de Wester
schelde een gelijkwaardige mix van natuur- en cultuur
historie, zoals het boekje Inlagen en karrevelden (1998),
een vorig product van de auteur (in samenwerking
met ondergetekende) Eigenlijk niet. Het verdronken
Land is toch allereerst een publicatie over natuur en
landschap. Ook de onderwerpen van de schitterende
foto's van Misjel Decleer reflecteren dit. Macro-opna
men van planten en diertjes, brede landschapspanora
ma's en dierportretten overheersen.
De vormgeving van Peer de Maeyer van dit in een
harde omslag gestoken boek is naar mijn smaak te
statisch, om niet te zeggen stijf. Deze deftige aanpak,
inclusief het te vette lettertype, doet ouderwets aan,
maar past anderzijds precies bij de compositie van een
foto zoals die op pagina 69, voorstellende het door
canadapopulieren geflankeerde voormalige havenka
naal van Philippine. Die riep bij mij een associatie op
met een door onwaarschijnlijk hoge populieren
omzoomd, naar de einder snellend landbouwweggetje
op Tiengemeten: een levende verwijzing naar de land
schappen van ons geheugen - én een beeld dat even
eens wordt bedreigd. Door industrie en de grootscha
lige, zielloze infrastructuur van vandaag de dag? Nee
hoor: door Natuurmonumenten, die hier 'nieuwe natuur'
creëert.
1. Fietsen Varen over Zee Land (Bureau voor
Toerisme VW Zeeland)
2. Ik krabbel en ontkom Saskia Eggink Thom
Schrijer (De Vries)
3. Rond 't hof G.W. Smallegange (De Koperen
Tuin)
4. De laatste boot Peter Verdurmen (Den Boer De
Ruiter)
5 Zeeland 1945-1950 Jan Zwemer (Den Boer De
Ruiter)
6 Zeeuwse wijsheden Marco Evenhuis
(Ruitenberg)
7. Zeeland platenboek F. van den Driest (Rebo)
8. Op 't hof G.W. Smallegange (De Koperen Tuin)
9. In de delta, uit de kast R. van Schellen (Etcetera)
10. Van aardappelkelder tot zaadzolder P.J. van
Cruyningen (Provincie Zeeland)
De Zeeuwse boekentoptien wordt samengesteld op grond van
recente gegevens van grotere boekhandels in Zeeland: De
Drvkkery te Middelburg, De Koperen Tuin in Goes, De Vries
te Zierikzee en Basting in Oostburg. Boeken kunnen ter
recensie worden toegezonden aan: J.J.B. Kuipers, Deltastraat 3,
4474 AK Kattendijke (tel. 0113-215137 e-mail: jjbkuipers@
zeelandnet.nl).
51 Zeeuws Tijdschrift 2004/5
